Zadania maturalne z biologii

1821

Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Poniżej przedstawiono zasady zdrowego stylu życia propagowane przez dietetyków:

Jedz mniej.
Więcej się ruszaj.
Częściej jadaj owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste.
Unikaj „śmieciowego jedzenia” (fast food).

Wybierz dwie z wymienionych zasad i wyjaśnij ich znaczenie dla uniknięcia otyłości.

1822

Matura Sierpień 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Anatomia i fizjologia - pozostałe Podaj/wymień Pozostałe

W tabeli przedstawiono średni dzienny bilans wody w układzie pokarmowym człowieka.

Woda		Objętość [w litrach]
Przyjmowana z pokarmem		2,0
Wydzielana wewnętrznie	Gruczoły ślinowe	1,5
	Żołądek	2,5
	Żółć	0,5
	Trzustka	1,5
	Jelito	1,0
Wchłaniana	Jelito czcze	5,5
	Jelito kręte	2,0
	Okrężnica	1,0

Informacje z tabeli wykorzystaj do rozwiązania poleceń.

a)	Podaj nazwę części układu pokarmowego, która pełni najważniejszą rolę w procesie wchłaniania wody.

b)	Woda, która nie została wchłonięta w jelitach, jest zawarta w kale. Oblicz objętość tej wody, przy założeniu, że bilans wodny jest zrównoważony.

1823

Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Gruczoły ślinowe wydzielają do jamy ustnej człowieka około 1,5 l śliny w ciągu doby. Ślina zawiera:

α-amylazę ślinową trawiącą polisacharydy,
lipazę ślinową zapoczątkowującą trawienie tłuszczów w żołądku (wraz z lipazą żołądkową),
mucyny – glikoproteiny, których rolą jest zwilżenie pokarmu, sklejanie bakterii i ochrona błony śluzowej jamy ustnej,
lizozym, który niszczy ścianę komórkową bakterii,
laktoferrynę, której rolą jest wiązanie żelaza i działanie bakteriostatyczne,
białka bogate w prolinę, które ochraniają szkliwo zębów i wiążą toksyczne taniny.

a)	Wyjaśnij, dlaczego w żołądku, mimo obecności lipazy ślinowej i lipazy żołądkowej, trawienie tłuszczów odbywa się w znacznie mniejszym stopniu niż w dwunastnicy.

b)	Na podstawie informacji zawartych w tekście wyjaśnij, dlaczego u chorych z niedoborem wydzielania śliny (kserostomia) próchnica zębów występuje częściej niż u ludzi z prawidłowym wydzielaniem śliny.

.......................................................................................................................................................

1824

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 19. (1 pkt)

Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Ból jest informacją o jakiejś nieprawidłowości pojawiającej się w organizmie człowieka.

Podaj argument uzasadniający twierdzenie, że nadużywanie leków o działaniu przeciwbólowym może być niekorzystne dla pacjenta.

1825

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Dziedziczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

W 1962 roku odkryto u człowieka antygen grupowy krwi a dziedziczony niezależnie od układu AB0 i przeciwciała skierowane przeciwko temu antygenowi. Gen warunkujący obecność antygenu a jest zlokalizowany na krótkim ramieniu chromosomu X i występuje w postaci dwóch alleli: ga oraz g. W populacji ludzkiej istnieją dwa typy osobników: a⁺ oraz a^–. W tabeli przedstawiono informacje dotyczące dziedziczenia tego antygenu.

Płeć	Genotypy	Fenotypy	Częstość występowania w %
Mężczyźni	X^gaY	a⁺	67
Mężczyźni	X^gY	a^–	33
Kobiety	X^gaX^ga	a⁺	89
	X^gaX^g	a⁺	89
	X^gX^g	a^–	11

Korzystając z powyższych informacji, zaznacz wśród zdań (A–E) dwa, które są prawdziwe.

Jest to cecha sprzężona z płcią.
Kobieta a^– może mieć syna a⁺.
Mężczyzna a⁺ nie może mieć córki a^–.
Kobieta a⁺ nie może mieć córki a^–.
Rodzice a^– mogą mieć dziecko a⁺.

1826

Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 19. (1 pkt)

Choroby człowieka Podaj/wymień

Podaj po jednym przykładzie choroby układu krążenia i układu ruchu będących skutkiem otyłości.

układ krążenia
układ ruchu

1827

Matura Sierpień 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Język jest narządem, który pełni różne funkcje. Umożliwia między innymi prawidłową artykulację dźwięków oraz ssanie mleka matki.

Wymień dwie inne funkcje języka związane z odżywianiem się człowieka.

1828

Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 20. (1 pkt)

Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono charakterystykę naczyń krwionośnych: tętnic, żył, aorty i naczyń włosowatych, uwzględniającą przekrój naczynia, panujące w nim ciśnienie i prędkość przepływu krwi.

	Przekrój mm	Ciśnienie kPa	Prędkość przepływu cm/s^-1
A	10	13	40
B	3	13-5	40-10
C	2	1,3-0,6	0,3-5
D	0,008	4-1,5	<0,1

Ustal, który zbiór danych (A–D) jest charakterystyczny dla żył. Swój wybór uzasadnij, uwzględniając przynajmniej dwa parametry.

1829

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 20. (2 pkt)

Układ immunologiczny Wirusy, wiroidy, priony Podaj/wymień

Interferony to substancje białkowe wytwarzane przez komórki zwierzęce, głównie leukocyty, w odpowiedzi na infekcję wirusową. W swoim działaniu interferony nie wykazują swoistości (gatunkowej) wobec wirusów.

W jaki sposób interferony zwalczają wirusy? Podaj dwa przykłady.

1830

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 20. (1 pkt)

Genetyka - pozostałe Podaj/wymień

Zapisz wszystkie możliwe rodzaje genotypów gamet produkowanych przez organizm o genotypie AabbCc, przy założeniu, że geny te dziedziczą się niezależnie.