Przeprowadzono doświadczenie 1. zgodnie z poniższym schematem.
Następnie wykonano doświadczenie 2., do którego użyto roztworów tych samych kwasów –
o takiej samej objętości i stężeniu jak roztwory użyte w doświadczeniu 1. W doświadczeniu 2.
do roztworów dodano jednak inną sól – Na2CO3 – o masie 0,53 g.
Rozstrzygnij, czy po zakończeniu doświadczenia 1. z użyciem węglanu magnezu
w każdej zlewce otrzymano mieszaninę jednorodną. Odpowiedź uzasadnij.
Przeprowadzono doświadczenie zgodnie z poniższym schematem.
23.1. (0–2)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej po dodaniu opiłków
ołowiu do zlewki I. Rozstrzygnij, czy po zakończeniu doświadczenia masa roztworu
w zlewce I wzrosła czy zmalała. Odpowiedź uzasadnij.
Równanie zachodzącej reakcji:
Rozstrzygnięcie:
Uzasadnienie:
23.2. (0–1)
Po zakończeniu doświadczenia na dnie zlewki II znajdowały się dwa metale: cynk oraz miedź.
Uzupełnij poniższą tabelę. Napisz, jaką barwę miał roztwór w probówce II przed reakcją
i po jej zakończeniu.
Próba jodoformowa wykrywa obecność grupy acetylowej w związkach organicznych. Jest to reakcja
z jodem i wodorotlenkiem sodu. Pozytywny wynik tej próby dają wszystkie metyloketony, etanal, kwas
octowy oraz etanol i wszystkie alkohole zawierające grupę hydroksylową przy atomie węgla połączonym
z grupą metylową.
25.1. (0-1)
Uzasadnij fakt, że pozytywny wynik próby jodoformowej dają również niektóre alkohole, mimo że
nie zawierają grupy acetylowej.
25.2. (0-1)
Napisz równanie reakcji jodoformowej dla etanalu i etanolu. Współczynniki uzupełnij metodą
bilansu elektronowego.
To zadanie pochodzi ze zbioru matura 2022 wydawnictwa
Aldehydy i ketony o małych masach cząsteczkowych, np. metanal i propanon, są rozpuszczalne w wodzie. W miarę wzrostu masy cząsteczkowej rozpuszczalność aldehydów
i ketonów w wodzie maleje.
Napisz, co jest przyczyną dobrej rozpuszczalności metanalu i propanonu w wodzie, oraz
opisz przyczynę zmniejszania się rozpuszczalności aldehydów i ketonów w wodzie wraz
ze wzrostem masy cząsteczkowej tych związków. Odnieś się do budowy cząsteczek
związków karbonylowych.
Dobra rozpuszczalność metanalu i propanonu w wodzie wynika z
Wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej aldehydów i ketonów rozpuszczalność tych związków
w wodzie zmniejsza się, ponieważ
Próba jodoformowa polega na działaniu jodem w roztworze wodorotlenku sodu na badany
związek organiczny. O pozytywnym wyniku eksperymentu świadczy pojawienie się żółtego
osadu trijodometanu nazywanego jodoformem. Taki wynik wskazuje m.in. na obecność grupy
metylowej w sąsiedztwie grupy karbonylowej w cząsteczce. Próba jodoformowa pozwala
również na wykrycie obecności alkoholi o strukturze:
gdzie R oznacza atom wodoru, grupę alkilową lub arylową.
Jod reaguje z wodorotlenkiem sodu zgodnie z równaniem:
I2 + 2NaOH → NaI + NaIO + H2O
Następnie jeden z produktów tej reakcji – związek o wzorze NaIO – reaguje z alkoholem:
Reakcja przebiega w trzech etapach (C – podkreślony atom węgla):
Na podstawie: R. T. Morrison, R. N. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1996.
Przeprowadzono doświadczenie, którego przebieg zilustrowano na poniższym schemacie.
Napisz, czy w wyniku tego doświadczenia w probówce powstał żółty osad jodoformu.
Odpowiedź uzasadnij. Odnieś się do budowy cząsteczki badanej substancji.
W probówce (powstał / nie powstał) żółty osad jodoformu.
Uzasadnienie:
Zadanie usunięte przez CKE z wersji informatora dla egzaminu maturalnego od roku szkolnego 2024/2025 jako niezgodne z podstawą programową.
Przeprowadzono oddzielnie elektrolizę wodnego roztworu chlorku sodu i wodnego roztworu
wodorotlenku sodu z użyciem elektrod grafitowych. W wyniku doświadczenia na elektrodach
ujemnych w obu elektrolizerach otrzymano ten sam gazowy produkt. Na elektrodach dodatnich
wydzielił się jeden produkt gazowy – w każdym elektrolizerze inny. Po zakończeniu elektrolizy
stwierdzono, że w elektrolizerze, w którym znajdował się roztwór chlorku sodu, nastąpiła
zmiana odczynu roztworu.
34.1. (0–1)
Napisz równania reakcji prowadzących do wydzielenia gazowego produktu na
elektrodzie dodatniej podczas elektrolizy wodnego roztworu chlorku sodu (równanie 1.)
i podczas elektrolizy wodnego roztworu wodorotlenku sodu (równanie 2.).
34.2. (0–1)
Napisz, jaki był odczyn roztworu w elektrolizerze, w którym znajdował się wodny roztwór
chlorku sodu, po zakończeniu elektrolizy. Odpowiedź uzasadnij – odwołaj się do
procesu zachodzącego podczas elektrolizy na elektrodzie ujemnej.
Poniżej przedstawiono, za pomocą trzyliterowych symboli aminokwasów, wzór pewnego
tetrapeptydu.
Ser-Gly-Cys-Ala
W notacji tej z lewej strony umieszcza się kod aminokwasu, którego reszta zawiera wolną
grupę aminową połączoną z atomem węgla α.
Rozstrzygnij, czy wolna grupa karboksylowa, która znajduje się w cząsteczce
tetrapeptydu i nie wzięła udziału w tworzeniu wiązań peptydowych w tym związku,
pochodzi od cząsteczki seryny (Ser). Odpowiedź uzasadnij.
W analizie potencjometrycznej wykorzystuje się zależność potencjału odpowiednich elektrod
od stężenia jonów oznaczanych. Pomiary potencjometryczne polegają na mierzeniu SEM
ogniwa zestawionego z dwóch półogniw: tzw. elektrody wskaźnikowej, zanurzonej w badanym
roztworze, oraz tzw. elektrody odniesienia, zanurzonej w roztworze o niezmiennym składzie,
której potencjał w warunkach pomiaru pozostaje stały.
Rozróżnia się dwa główne typy elektrod. Elektrody pierwszego rodzaju to elektrody
odwracalne względem kationu: są zbudowane z metalu i są w równowadze z roztworem
zawierającym jony tego metalu (M oznacza symbol metalu):
M(s) + ⇄ Mn+(aq) + 𝑛e–
Elektrody drugiego rodzaju są odwracalne względem anionu, tworzącego
z metalem elektrody trudno rozpuszczalny związek. Elektrodą drugiego rodzaju jest elektroda
halogenosrebrowa. Działanie tej elektrody opisuje równanie (X oznacza symbol halogenu):
AgX(s) + e– ⇄ Ag(s) + X–(aq)
Na podstawie: W. Szczepaniak, Metody instrumentalne w analizie chemicznej, Warszawa 2008
oraz A. Skoog, D.M. West, F.J. Holler, S.R. Crouch, Podstawy chemii analitycznej, Warszawa 2007.
Przykładem elektrody halogenosrebrowej jest elektroda chlorosrebrowa:
Na podstawie: E. Generalic, https://glossary.periodni.com/glossary.php?en=silver%2Fsilver-chloride+electrode [
dostęp: 15.07.2020]
Działanie elektrody chlorosrebrowej opisuje równanie:
AgCl(s) + e− ⇄ Ag(s) + Cl− (aq)
Potencjał tej elektrody zależy od stężenia jonów chlorkowych w roztworze, który stanowi jej
element, i wyraża się równaniem: EAg/AgCl = EoAg/AgCl − 0,059log cCl− (w temperaturze 298 K).
Przygotowano dwie elektrody chlorosrebrowe: elektroda I zawierała wodny roztwór chlorku
potasu o stężeniu równym 0,10 mol ∙ dm–3, a elektroda II – wodny roztwór tej samej soli
o stężeniu równym 0,01 mol ∙ dm–3
Rozstrzygnij, która elektroda chlorosrebrowa (I czy II) ma – w tej samej temperaturze –
wyższy potencjał. Odpowiedź uzasadnij.
