1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii

Anatomia i fizjologia człowieka

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 9. (1 pkt)

Układ hormonalny Podaj/wymień

Narząd ten jest gruczołem produkującym soki trawienne i wydzielającym je do dwunastnicy. Wydziela też do krwi hormony wytwarzane przez odmienne komórki, zgrupowane w niewielkich skupiskach zwanych „wyspami”.

Podaj nazwę jednego z hormonów produkowanych przez opisany gruczoł oraz określ funkcję tego hormonu w organizmie człowieka.

Nazwa hormonu
Funkcja

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono dzienne zapotrzebowanie energetyczne ludzi w różnych grupach wiekowych oraz ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Przedstawione dane pozwalają na sformułowanie pewnych uogólnień dotyczących wpływu różnych czynników na zapotrzebowanie energetyczne ludzi.

Grupa ludzi Zapotrzebowanie energetyczne (w kJ)
Dziewczęta
13 - 15 lat 11721
16 - 20 lat 11302
Chłopcy
13 - 15 lat 13814
16 - 20 lat 15488
Kobiety
Praca siedząca 9628
Ciężka praca 13395
Mężczyźni
Praca siedząca 10884
Ciężka praca 16744
Bardzo ciężka praca 18837
Na podstawie: E. Pyłka-Gutowska, E. Jastrzębska, Biologia cz. 1, Kielce 2002.

Na podstawie analizy tabeli zaznacz zdanie nieprawdziwe. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

Zapotrzebowanie na energię

  1. u kobiet nie zawsze jest mniejsze niż u mężczyzn.
  2. u ludzi rośnie wraz z ich wiekiem niezależnie od płci.
  3. u młodzieży jest zależne zarówno od płci, jak i od wieku.
  4. niezależnie od płci u osób dorosłych jest tym większe im cięższa jest wykonywana praca.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 5. (1 pkt)

Choroby człowieka Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Ważnym składnikiem pokarmów roślinnych jest błonnik, gdyż odgrywa on istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, np. w żołądku ma zdolność wiązania nadmiaru kwasu solnego, a dzięki zdolności pęcznienia zwiększa objętość treści pokarmowej. Natomiast w jelitach pobudza ich ruchy robaczkowe. W jego obecności zmniejsza się wchłanianie cholesterolu i kwasów tłuszczowych.

Na podstawie powyższego tekstu podkreśl chorobę, której można zapobiegać stosując dietę bogatą w błonnik.

zaparcia,   bulimia,   cukrzyca,   miażdżyca,   osteoporoza

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 4. (3 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono dzienne normy wybranych witamin zalecane dla kobiet i mężczyzn w wieku 19–60 lat oraz powyżej 60 lat, wyrażone w miligramach na osobę.

Witamina Zalecana dzienna norma witamin [mg/osobę]
kobiety 19-60 lat
 mężczyźni 19-60 lat
 kobiety powyżej 60 lat
 mężczyźni powyżej 60 lat
C
 70 70 60 70
B1 1,9 2,0 1,4 1,5
B2 1,8 2,6 2,0 2,2
B6 2,0 2,4 2,2 2,4
E 9-10 10 10 10
Źródło: A. Ziemba, Witaminomania, Wiedza i Życie, nr 1/2000.
a)Narysuj diagram słupkowy porównujący zalecane dzienne normy trzech witamin z grupy B u kobiet w przedziale wieku 19–60 lat i w wieku powyżej 60 lat.
b)Podaj przykład czynnika, innego niż wiek lub płeć, od którego zależy zapotrzebowanie człowieka na witaminy. Odpowiedź uzasadnij.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 3. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Nieprawidłowe odżywianie się człowieka, zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym, uznane zostało za czynnik ryzyka wielu chorób.

Zaznacz w tabeli wiersz, w którym prawidłowo zestawiono skutki zdrowotne wywołane zbyt niską zawartością wapnia i żelaza w organizmie człowieka.

Wapń Żelazo
A kamienie żółciowe spadek odporności
B krzywica kości nadciśnienie tętnicze
C nadciśnienie tętnicze marskość wątroby
D osteoporoza niedokrwistość

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 19. (1 pkt)

Układ immunologiczny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W transplantologii stosuje się różnego rodzaju środki zmniejszające lub eliminujące niebezpieczeństwo odrzucania przeszczepionego narządu przez organizm biorcy. Najczęściej podaje się biorcy leki immunosupresyjne, których działanie hamuje aktywność immunologiczną całego układu odpornościowego. Obecnie wprowadza się metodę polegającą na wywołaniu u biorcy stanu tolerancji na antygeny dawcy, przy zachowaniu całkowitej reaktywności na pozostałe antygeny.

Uzasadnij, że przedstawiona metoda jest korzystniejsza dla organizmu biorcy niż metoda oparta na podawaniu leków immunosupresyjnych.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Układ hormonalny Podaj/wymień

Poziom glukozy we krwi regulowany jest przez insulinę i glukagon. Przeprowadzono badanie stężenia insuliny i glukagonu we krwi zdrowych osób. Obserwacje rozpoczęto na godzinę przed spożyciem posiłku bogatego w węglowodany i prowadzono w ciągu czterech godzin po jego spożyciu. Wyniki badania przedstawiono na wykresie.

Wykres stężenia insuliny i glukagonu
a)Na podstawie wykresu określ, jak podczas drugiej godziny pomiaru zmieniało się stężenie:
insuliny
glukagonu
b)Podaj nazwę narządu, który wydziela insulinę i glukagon.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 15. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie

W ciągu ostatnich 50 lat spożycie napojów gazowanych w USA wzrosło pięciokrotnie. W tym samym czasie nastąpił sześciokrotny wzrost zachorowalności na raka przełyku u mężczyzn. W Chinach i Japonii, gdzie spożycie napojów gazowanych jest dużo niższe, nie dostrzeżono wzrostu zachorowań na ten typ nowotworu. Dwutlenek węgla, zbierający się w żołądku po wypiciu napojów gazowanych, powoduje jego nadmierne rozciągnięcie i cofanie się kwaśnej zawartości do przełyku. Kwas solny i enzymy zawarte w soku żołądkowym powodują podrażnienie i uszkodzenie śluzówki przełyku (tzw. chorobę refluksową), co w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju nowotworu.

Na podstawie: www://zbigniew-sz-n.salon24.pl/143103,ile-slodzisz

Na podstawie tekstu można wnioskować, że

bezpośrednią przyczyną choroby refluksowej jest

pośrednią przyczyną choroby refluksowej jest

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 13. (2 pkt)

Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono trzy główne naczynia krwionośne wątroby. Strzałki oznaczają kierunek przepływu krwi.

Schemat ukrwienia wątroby
a)Wymienionym nazwom naczyń krwionośnych przyporządkuj litery, którymi oznaczono je na schemacie.

tętnica wątrobowa    żyła wrotna    żyła wątrobowa

b)Podaj, jaką literą oznaczono naczynie, w którym stężenie tlenu we krwi jest wyższe niż w pozostałych naczyniach. Odpowiedź uzasadnij.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (1 pkt)

Układ oddechowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Człowiek silnie reaguje na zmiany stężenia dwutlenku węgla we krwi – jednego z czynników zaburzających równowagę wewnętrzną organizmu.

Uzupełnij poniższy tekst, wpisując w odpowiedniej formie określenia wybrane spośród wymienionych.

hamowanie, pobudzenie, podwyższenie, rdzeń kręgowy, rdzeń przedłużony, obniżenie

Wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi prowadzi do pH krwi, co powoduje ośrodka oddechowego zlokalizowanego w . W efekcie zwiększa się częstotliwość i głębokość oddechów.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (1 pkt)

Układ krążenia Pozostałe

Podczas spoczynku przez naczynia krwionośne skóry przepływa około 250–500 cm3 krwi na minutę. Podczas wysiłku fizycznego ta wartość wzrasta nawet do ponad 5000 cm3 na minutę.

Wykaż związek między zwiększonym przepływem krwi przez naczynia krwionośne skóry podczas wysiłku fizycznego a utrzymywaniem temperatury ciała właściwej dla organizmu.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 10. (1 pkt)

Układ powłokowy Podaj/wymień

Informacje do zadania 9. i 10.

Oddawanie ciepła przez organizm chroni go przed przegrzaniem, ale jeśli nie ma odpowiedniej ochrony, może być przyczyną hipotermii.
W tabeli przedstawiono udział różnych sposobów oddawania ciepła przez organizm dorosłego człowieka w temperaturze 20 °C.

Drogi oddawania ciepła Utrata ciepła w %
Parowanie potu 19
Promieniowanie z powierzchni ciała 46
Przewodnictwo i konwekcja 19
Z powietrzem wydychanym z płuc 16
Na podstawie: A. Jerzmanowski, Biologia z higieną i ochroną środowiska, Warszawa 1992.

Wymień dwa czynniki środowiska, które wpływają na ilość potu wydzielanego przez organizm człowieka podczas gorącego, słonecznego dnia.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 9. (2 pkt)

Układ powłokowy Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacje do zadania 9. i 10.

Oddawanie ciepła przez organizm chroni go przed przegrzaniem, ale jeśli nie ma odpowiedniej ochrony, może być przyczyną hipotermii.
W tabeli przedstawiono udział różnych sposobów oddawania ciepła przez organizm dorosłego człowieka w temperaturze 20 °C.

Drogi oddawania ciepła Utrata ciepła w %
Parowanie potu 19
Promieniowanie z powierzchni ciała 46
Przewodnictwo i konwekcja 19
Z powietrzem wydychanym z płuc 16
Na podstawie: A. Jerzmanowski, Biologia z higieną i ochroną środowiska, Warszawa 1992.

Na podstawie danych z powyższej tabeli narysuj diagram słupkowy ilustrujący udział wymienionych dróg oddawania ciepła przez organizm człowieka.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W leczeniu chorób serca coraz częściej przeprowadza się zabiegi wprowadzania stentów do naczyń wieńcowych. Stent to niewielka „sprężynka”, którą umieszcza się wewnątrz naczynia krwionośnego za pomocą cewnika zakończonego niewielkim balonem. W miejscu docelowym balon rozpręża się, powodując rozszerzenie zygzakowatych drucików stentu.
Na schemacie, w sposób uproszczony, przedstawiono przekrój tętnicy człowieka, u którego stwierdzono miażdżycę, oraz przekrój tego naczynia z wprowadzonym stentem.

Angioplastyka

Wyjaśnij, dlaczego wprowadzenie stentu do tętnicy wieńcowej sprawia, że ryzyko martwicy mięśnia serca się zmniejsza.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. (3 pkt)

Układ krążenia Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono przekrój podłużny serca człowieka w jednej z faz jego pracy.

Budowa serca

Na podstawie rysunku wykonaj poniższe polecenia.

a)Określ, które struktury przedstawionego serca są w skurczu (wpisz S), a które w rozkurczu (wpisz R).

Przedsionki serca     Komory serca

b)Określ, które zastawki w sercu są otwarte (wpisz O), a które – zamknięte (wpisz Z).

Zastawki przedsionkowo-komorowe
Zastawki półksiężycowate

c)Zaznacz nazwę naczynia krwionośnego oznaczonego na rysunku literą X.
  1. żyła główna
  2. żyła płucna
  3. tętnica płucna
  4. aorta

Strony