1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii

Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 9. (5 pkt)

Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Na schemacie przedstawiono wartości ciśnień parcjalnych (prężności) gazów oddechowych w powietrzu atmosferycznym, w pęcherzykach płucnych oraz we krwi naczyń krwionośnych.

Legenda:
PO2 – ciśnienie parcjalne tlenu
PCO2 – ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (tlenku węgla(IV))

Wymiana gazowa

9.1. (0–2)

Korzystając z danych na schemacie, narysuj wykres słupkowy porównujący ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu pęcherzykowym oraz we krwi tętnicy płucnej i żyły płucnej.
 

9.2. (0–1)

Zaznacz na rysunku za pomocą strzałki kierunek przepływu krwi w naczyniu włosowatym.
 

9.3. (0–1)

Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

Wymiana gazowa pomiędzy powietrzem pęcherzykowym a krwią w naczyniach włosowatych otaczających pęcherzyk płucny zachodzi na drodze (dyfuzji / transportu aktywnego). Ponieważ ciśnienie parcjalne tlenu we krwi doprowadzanej do pęcherzyka płucnego jest (wyższe / niższe) niż w pęcherzyku płucnym, a ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w tej krwi jest (wyższe / niższe) niż w pęcherzyku płucnym, tlen przenika z pęcherzyka do krwi, natomiast dwutlenek węgla przenika z krwi do pęcherzyka płucnego.
 

9.4. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego wartości ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętnicy płucnej są niższe niż wartości ciśnienia parcjalnego we krwi żyły płucnej. W odpowiedzi uwzględnij wymianę tego gazu zachodzącą w płucach oraz w tkankach organizmu.

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 31. (2 pkt)

Ekologia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacja do zadań 31.−32.
Na małej bezludnej wyspie Hirta, na której brak dużych drapieżników, ekolodzy od wielu lat prowadzili badania populacji zdziczałych owiec rasy Soay. Zajmowali się m.in. monitorowaniem liczebności całej populacji oraz określaniem, ile spośród wszystkich młodych owiec wydaje na świat potomstwo. Wyniki badań przedstawiono w tabeli.

Liczebność populacji owiec Soay Odsetek młodych owiec wydających na świat potomstwo
200 80
250 71
300 62
350 50
400 40
450 30
500 20
550 13

Na podstawie: Biologia, red. N.A. Campbell, Poznań 2012.

Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres liniowy przedstawiający odsetek młodych owiec wydających na świat potomstwo w zależności od liczebności populacji owiec na wyspie Hirta.

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Fizjologia roślin Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Mechanizm działania komórek szparkowych związany jest z przemieszczaniem się jonów i związków organicznych między komórkami szparkowymi i epidermalnymi. Zwłaszcza zmiany stężenia jonów K+, które wpływają na stopień uwodnienia cytoplazmy, są ściśle powiązane ze stanami otwarcia lub zamknięcia szparki. Stwierdzono, że wzrost stężenia K+ skutkuje zwiększeniem uwodnienia cytoplazmy komórek szparkowych. W tabeli poniżej przedstawiono zawartość jonów potasu w komórkach aparatu szparkowego bobu.

Na podstawie: H. Marschner, Marschner's Mineral Nutrition of Higher Plants, Academic Press Elsevier, 2012.
a)Uzupełnij tabelę, wykorzystując określenia podane w nawiasach – tak, aby ilustrowała ona poprawną zależność występującą w aparatach szparkowych.
Zawartość jonów K+ /aparat szparkowy (10-14 mol) Objętość komórek szparkowych
(mniejsza, większa)		 Stan aparatu szparkowego
(otwarty, zamknięty)
424
20
b)Wyjaśnij, w jaki sposób zmniejszenie stopnia rozwarcia szparek wpływa na utrzymanie zrównoważonej gospodarki wodnej rośliny, w sytuacji zmniejszonej dostępności wody w podłożu.

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 16. (2 pkt)

Układ immunologiczny Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Na schemacie przedstawiono klasyfikację rodzajów odporności swoistej. Poniżej wymieniono różne przyczyny (1–4) nabywania odporności swoistej przez organizm człowieka.

  1. Zakażenie bakteriami chorobotwórczymi.
  2. Przekazanie przeciwciał wytworzonych w ciele matki przez łożysko do płodu.
  3. Podanie choremu gotowych przeciwciał w surowicy odpornościowej.
  4. Podanie szczepionki ochronnej.

Uzupełnij schemat, wpisując w wyznaczone kropkami miejsca numery (1–4), odpowiadające sposobom nabywania odporności danego typu.

Podział odporności

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 13. (2 pkt)

Choroby człowieka Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacja do zadań 13.−15.
Czerniak złośliwy jest u ludzi jednym z najgroźniejszych schorzeń nowotworowych skóry.
W tabeli przedstawiono dane dotyczące zachorowalności na czerniaka złośliwego w Polsce w latach 2000–2010.

Rok Liczba zachorowań na czerniaka złośliwego
kobiety mężczyźni
2000 961 770
2005 1205 984
2010 1350 1195

Na podstawie: www. onkologia.org.pl

Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli narysuj wykres porównujący częstość występowania czerniaka złośliwego u kobiet i mężczyzn w latach 2000–2010.

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (3 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono elementy łuku odruchowego.

Schemat łuku odruchowego
a)Narysuj, przy pogrubionych kreskach na schemacie, strzałki ilustrujące kierunek przepływu impulsu nerwowego w każdym neuronie.
b)Podaj nazwę neuronu oznaczonego na schemacie literą X.    
c)Określ, dlaczego przedstawiony schemat nie może ilustrować odruchu kolanowego.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 33. (3 pkt)

Ekologia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono obieg materii w obrębie trzech grup organizmów w autotroficznym ekosystemie lądowym.

Ekosystem schemat
a)Uzupełnij schemat: wpisz nazwy dwóch pozostałych grup organizmów (1. i 3.) oraz narysuj brakujące strzałki, które ilustrują przepływ energii.
b)Uzasadnij, że organizmy z grupy oznaczonej numerem 3. odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu tego ekosystemu.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 32. (2 pkt)

Ekologia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Na afrykańskiej sawannie można zaobserwować prawie wszystkie rodzaje relacji między organizmami. Bąkojady żerują na dużych roślinożernych ssakach, np. zebrach, antylopach czy żyrafach, wyjadając im ze skóry głównie kleszcze i larwy muchówek. W żołądkach wymienionych ssaków występują specyficzne bakterie i pierwotniaki, które nie mogą się rozwijać poza organizmem swojego żywiciela, ale bez których roślinożercy nie mogliby żyć. Bezpośrednimi wrogami roślinożerców są polujące na nie lwy i lamparty, które często dzielą się swoim łupem z sępami, hienami i szakalami.

Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, pod red. M. Maćkowiak, A. Michalak, Warszawa 2008.

Korzystając z tekstu, wypełnij poniższą tabelę dotyczącą przedstawionych zależności międzygatunkowych na sawannie.

Typ zależności Nazwa zależności Przykład oddziaływania między organizmami
pasożytnictwo
antylopa i pierwotniaki
antagonistyczny antylopy i zebry

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Metody badawcze i doświadczenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

W tabeli przedstawiono wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ temperatury na pobieranie jonów potasu i fosforu przez korzenie roślin. Doświadczenie prowadzono w hydroponicznej (wodnej) hodowli roślin kukurydzy, których część umieszczono w roztworze soli potasu, a część – w roztworze soli fosforu. Stężenie jonów w każdym z roztworów wynosiło 0,25 mmol/l.

Temperatura (°C) Intensywność pobierania jonów [j. umowne]
potas fosfor
10 0,40 0,10
20 0,90 0,30
30 1,10 0,50
40 1,00 0,60

Na podstawie: J. Kopcewicz, S. Lewak, Fizjologia roślin, Warszawa 2002.

Na podstawie danych z tabeli wykonaj wykres liniowy ilustrujący wpływ temperatury na intensywność pobierania jonów potasu i fosforu. Zastosuj jeden układ współrzędnych.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (2 pkt)

Układ hormonalny Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacje do zadania 12. i 13.

W organizmie człowieka na regulację gospodarki węglowodanowej wpływają dwa przeciwstawnie działające hormony: insulina i glukagon.
W tabeli zamieszczono wyniki pomiaru stężenia insuliny i glukagonu podczas intensywnego wysiłku fizycznego.

Czas od rozpoczęcia ćwiczeń fizycznych (godziny)
 Stężenie hormonów we krwi (pmol/l)
insulina glukagon
0 450 110
1 375 125
2 260 150
3 210 240
4 180 450
Na podstawie: E. Jastrzębska, Tajemnice ludzkiego ciała. Zeszyt ćwiczeń do biologii, Kielce 2003.

Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres liniowy, ilustrujący poziom stężenia insuliny i glukagonu we krwi, w kolejnych godzinach ćwiczeń fizycznych. Zastosuj jeden układ współrzędnych.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 29. (2 pkt)

Ekologia Podaj/wymień Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Polana śródleśna to środowisko bogate w różne gatunki organizmów. W trawie żyją roślinożerne gryzonie, np. nornik polny, oraz owady, np. koniki polne, na które polują żaby, np. żaba trawna. Można tu spotkać żmiję zygzakowatą, której pokarmem są drobne ssaki i płazy. Na drobne gryzonie poluje także krążący nad polaną myszołów, a w nocy puszczyk zwyczajny.

a)Podaj nazwę zależności międzygatunkowej między żabą trawną a konikiem polnym.
b)Korzystając z tekstu, wpisz w wyznaczone miejsca (1–4) poniższego fragmentu sieci pokarmowej nazwy odpowiednich organizmów, żyjących na polanie śródleśnej.
Sieć pokarmowa

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacje do rozwiązania zadania 18. i 19.

Krzywizny kręgosłupa człowieka (lordozy i kifozy) kształtują się stopniowo w rozwoju pozazarodkowym, począwszy od czwartego miesiąca życia. Na rysunkach A i B przedstawiono kręgosłup noworodka (A) oraz kręgosłup człowieka dorosłego (B). Cyframi I–IV oznaczono kolejne odcinki kręgosłupa z wyłączeniem odcinka ogonowego.

Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości przedstawionych kręgosłupów.

Kręgosłup noworodka i człowieka dorosłego

Wypełnij tabelę dotyczącą budowy czterech podstawowych odcinków kręgosłupa człowieka dorosłego.

Odcinek kręgosłupa Nazwa odcinka kręgosłupa Liczba kręgów
I
II
III
IV

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 16. (1 pkt)

Układ krążenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Mioglobina jest czerwonym barwnikiem mięśni należącym, podobnie jak i hemoglobina, do białek z grupy hemoprotein. Mioglobina zbudowana jest z jednego łańcucha polipeptydowego połączonego z jedną cząsteczką hemu, w odróżnieniu od hemoglobiny, która jest zbudowana z czterech łańcuchów polipeptydowych połączonych z czterema cząsteczkami hemu. Wiąże tlen znacznie mocniej niż hemoglobina, tworząc związek zwany oksymioglobiną. Maksymalne wysycenie tlenem mioglobiny następuje przy wartościach ciśnienia tlenu o wiele niższych, niż dla hemoglobiny.

Na podstawie informacji zawartych w tekście i własnej wiedzy uzupełnij tabelę porównującą hemoglobinę z mioglobiną.

Porównywana cecha Hemoglobina Mioglobina
Liczba łańcuchów polipeptydowych w cząsteczce
Powinowactwo do tlenu (większe / mniejsze)
Nazwa związku powstałego z połączenia z tlenem

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 4. (3 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono dzienne normy wybranych witamin zalecane dla kobiet i mężczyzn w wieku 19–60 lat oraz powyżej 60 lat, wyrażone w miligramach na osobę.

Witamina Zalecana dzienna norma witamin [mg/osobę]
kobiety 19-60 lat
 mężczyźni 19-60 lat
 kobiety powyżej 60 lat
 mężczyźni powyżej 60 lat
C
 70 70 60 70
B1 1,9 2,0 1,4 1,5
B2 1,8 2,6 2,0 2,2
B6 2,0 2,4 2,2 2,4
E 9-10 10 10 10
Źródło: A. Ziemba, Witaminomania, Wiedza i Życie, nr 1/2000.
a)Narysuj diagram słupkowy porównujący zalecane dzienne normy trzech witamin z grupy B u kobiet w przedziale wieku 19–60 lat i w wieku powyżej 60 lat.
b)Podaj przykład czynnika, innego niż wiek lub płeć, od którego zależy zapotrzebowanie człowieka na witaminy. Odpowiedź uzasadnij.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 9. (2 pkt)

Układ powłokowy Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacje do zadania 9. i 10.

Oddawanie ciepła przez organizm chroni go przed przegrzaniem, ale jeśli nie ma odpowiedniej ochrony, może być przyczyną hipotermii.
W tabeli przedstawiono udział różnych sposobów oddawania ciepła przez organizm dorosłego człowieka w temperaturze 20 °C.

Drogi oddawania ciepła Utrata ciepła w %
Parowanie potu 19
Promieniowanie z powierzchni ciała 46
Przewodnictwo i konwekcja 19
Z powietrzem wydychanym z płuc 16
Na podstawie: A. Jerzmanowski, Biologia z higieną i ochroną środowiska, Warszawa 1992.

Na podstawie danych z powyższej tabeli narysuj diagram słupkowy ilustrujący udział wymienionych dróg oddawania ciepła przez organizm człowieka.

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 31. (1 pkt)

Genetyka - pozostałe Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Przyczyną samorzutnego powstawania poliploidów u roślin jest najczęściej brak redukcji liczby chromosomów w mejozie i powstawanie diploidalnych gamet, które mogą łączyć się zarówno z normalnymi (haploidalnymi) gametami, jak też z diploidalnymi komórkami rozrodczymi. W komórkach szczawiu diploidalna liczba chromosomów wynosi 14.

Uzupełnij schemat powstania triploidalnego szczawiu, wpisując w wyznaczone miejsca właściwe liczby chromosomów.

Zygota triploidalna - schemat

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 22. (2 pkt)

Układ immunologiczny Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Odporność jest to zdolność organizmu do biernej lub czynnej jego ochrony przed patogenami. Nieswoista część odporności zależy przede wszystkim od budowy i funkcji różnych barier istniejących w organizmie. Za swoistą część odporności odpowiada głównie układ immunologiczny, ale czynniki obronne mogą też pochodzić spoza organizmu.

Uzupełnij poniższy schemat, wpisując w odpowiednie miejsca oznaczenia literowe wszystkich przykładów (A–E), właściwych dla danego rodzaju reakcji odpornościowej organizmu.

Odporność - schemat
  1. Fagocytoza
  2. Kwas solny w żołądku
  3. Surowica z przeciwciałami w szczepionce
  4. Bakteriobójcze składniki wydzielin, np. lizozym w łzach
  5. Obecność w krwi limfocytów B i T oraz wytwarzanie przeciwciał

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 10. (2 pkt)

Układ hormonalny Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacje do zadania 10. i 11.

Przeprowadzono badanie zmian stężenia glukozy i insuliny we krwi zdrowych ludzi. Podano na czczo 20 ochotnikom po 50 g roztworu glukozy i w czasie dwóch godzin dokonywano pomiarów stężenia glukozy oraz insuliny we krwi. W tabeli przedstawiono uśrednione wartości ich stężeń.
Czas od podania glukozy [min] 0 15 30 60 90 120
Stężenie glukozy we krwi [mg%] 90 120 135 100 80 75
Stężenie insuliny we krwi [mU/L] 2,9 10,1 12,5 10,5 5,0 2,9

Na podstawie danych z tabeli sporządź liniowy wykres ilustrujący zmiany stężenia glukozy we krwi badanych ludzi w czasie od momentu jej podania.

Strony