Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy jednego z gatunków paproci.
a)
W odpowiedni prostokąt na schemacie wpisz literę „R” oznaczającą moment zachodzenia mejozy.
b)
Wymień nazwy organów płciowych oznaczonych na schemacie cyframi 1 i 2.
c)
Podaj, w jaki sposób u paproci są przekazywane gamety męskie podczas rozmnażania płciowego: uwzględnij budowę plemników i środowisko, w którym ten proces zachodzi.
Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu dwa etapy procesu fotosyntezy (I i II).
a)
Uzupełnij tabelę – wpisz nazwy I i II etapu fotosyntezy oraz lokalizację każdego z tych etapów w chloroplaście.
Etap fotosyntezy
Nazwa etapu
Lokalizacja w chloroplaście
I
II
b)
Na podstawie schematu uzasadnij, że II etap fotosyntezy ma charakter anaboliczny. W odpowiedzi uwzględnij nazwy lub symbole odpowiednich związków chemicznych.
c)
Przedstaw funkcję, jaką pełni woda w I etapie fotosyntezy.
W tabeli przedstawiono niektóre klasy enzymów oraz ich funkcje.
Symbol
Nazwa klasy
Funkcja enzymu
A.
hydrolazy
rozkład wiązań chemicznych z udziałem wody
B.
liazy
rozkład wiązań chemicznych na drodze innej niż hydroliza czy utlenianie
C.
izomerazy
przenoszenie grup w obrębie cząsteczki
Uzupełnij poniższe schematy przemian węglowodanów. Wpisz w prostokąty nad strzałkami litery (A–C) oznaczające klasy enzymów katalizujących ich przebieg.
W białkach zbudowanych z jednego łańcucha polipeptydowego wyróżnia się strukturę
pierwszo-, drugo- i trzeciorzędową. Jeżeli w skład białka wchodzą co najmniej dwa łańcuchy
polipeptydowe, to białko takie ma także strukturę czwartorzędową. Każda ze struktur jest
stabilizowana przez odpowiednie wiązania chemiczne.
Na rysunku przedstawiono dwa białka – mioglobinę i hemoglobinę.
Porównaj oba rodzaje białek przedstawione na rysunku – wpisz w tabelę właściwe informacje.
Człowiek odbiera ze środowiska różnorodne bodźce, które w narządach zmysłów są przetwarzane
na impulsy nerwowe i analizowane w odpowiednich obszarach kory mózgowej.
Uzupełnij tabelę opisującą odbieranie oraz przetwarzanie bodźców wzrokowych i słuchowych. Wpisz odpowiednie nazwy.
Alergia jest nadmierną reakcją układu odpornościowego na obecność pewnych antygenów,
które zwykle nie wywołują odpowiedzi immunologicznej. Alergenami są np. pyłek roślin,
zarodniki grzybów, roztocze, sierść i naskórek zwierząt, niektóre substancje odżywcze,
np. gluten.
Na podstawie: www.pta.med.pl/praktyczne-porady.html
Spośród przedstawionych sposobów postępowania (1.–6.) wybierz i wpisz w tabelę wszystkie te, które pozwolą na unikanie kontaktu z alergenem osobie uczulonej na roztocze i osobie uczulonej na pyłek roślin.
Na rysunku przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka.
Uzupełnij tabelę – wpisz zarówno nazwy narządów wydzielających proenzymy trawienne wymienione w tabeli, jak i cyfry odpowiadające tym narządom na rysunku.
Na rysunkach przedstawiono prawidłowe i trzy różne patologiczne krzywizny kręgosłupa.
Strzałkami oznaczono miejsca zmian.
Na podstawie rysunków podaj, na czym polega każda z przedstawionych zmian patologicznych kręgosłupa – uwzględnij nazwę odcinka, w którym występuje wygięcie, i kierunek wygięcia (boczne, ku przodowi, ku tyłowi ciała).
W przypadku, gdy stopień dotlenienia nerki jest niski, w nerkach powstaje erytropoetyna,
stymulująca produkcję erytrocytów. Wytwarzanie erytrocytów jest kontrolowane przez
mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego, przedstawiony na schemacie.
Uzupełnij schemat – do ramek oznaczonych cyframi 1.–4. wpisz litery oznaczające procesy wybrane spośród A–F w taki sposób, aby powstał opis mechanizmu regulującego liczbę wytwarzanych erytrocytów.
Nerki zwiększają wydzielanie erytropoetyny.
W szpiku kostnym zmniejsza się wytwarzanie erytrocytów.
Nerki zmniejszają wydzielanie erytropoetyny.
W szpiku kostnym zwiększa się wytwarzanie erytrocytów.
Pałeczka okrężnicy (Escherichia coli) wchodzi w skład fizjologicznej flory bakteryjnej jelita
grubego człowieka (i − w niewielkich ilościach − jelita cienkiego). Jednak niektóre szczepy
E. coli, w wyniku nabycia nowych cech, są chorobotwórcze dla człowieka. Przykładowo:
enterotoksyczny szczep E. coli (ETEC) jest najczęstszą przyczyną tzw. biegunki podróżnych.
Bakterie te, po dostaniu się do jelita cienkiego, przylegają do komórek nabłonka i uwalniają
do jelita toksyczne białka, powodujące zakłócenia działania pomp jonowych w komórkach
nabłonka i utratę wody przez te komórki. Inny eneteropatogenny szczep E. coli (EPEC), również
wywołujący biegunkę, wiąże się z komórkami nabłonka jelita i przez specjalnie utworzony kanał
wstrzykuje białkowe toksyny do wnętrza komórek nabłonka. Toksyny szczepu EPEC
są przyczyną złej absorpcji wody.
Na podstawie: A. Salyers, D. Whitt, Mikrobiologia, Warszawa 2012.
Na podstawie analizy tekstu uzupełnij tabelę, w której porównasz miejsce i skutki działania toksyn wytwarzanych przez szczepy E. coli ETEC i E. coli EPEC w jelicie człowieka.
Szczep Escherichia coli
Miejsce działania toksyn wytworzonych przez bakterie
W nici kodującej (nieulegającej transkrypcji) pewnego genu zaszła mutacja punktowa
w sekwencji 5’ TGT 3’, polegająca na zmianie (substytucji) jednego nukleotydu. W tym
fragmencie sekwencji zakodowany jest pojedynczy aminokwas.
18.1. (0–1)
Uzupełnij schemat ilustrujący skutki różnych substytucji, do których mogło dojść w opisanej sekwencji. Wpisz w pola 1.–3. odpowiednie sekwencje DNA.
18.2. (0–1)
Wyjaśnij, w jaki sposób mutacja, na skutek której powstała cząsteczka białka różniąca się od cząsteczki prawidłowej obecnością tryptofanu zamiast cysteiny, może wpłynąć na zmianę struktury trzeciorzędowej tego białka. W odpowiedzi uwzględnij budowę obu aminokwasów.
Na schemacie ilustrującym mechanizm antagonistycznego działania insuliny i glukagonu podkreśl właściwe nazwy narządów (trzustka albo wątroba) oraz właściwe określenia poziomu glukozy we krwi (niski albo wysoki), tak aby powstał poprawny schemat.
Na rysunku przedstawiono budowę kwiatu pewnego gatunku rośliny okrytonasiennej.
7.1. (0–1)
Poniższym opisom (1.–3.) przyporządkuj odpowiednie elementy budowy kwiatu wybrane z rysunku (A–E).
Elementy okwiatu:
Struktura, w której powstają mikrospory:
Struktura, z której powstaje owocnia:
7.2. (0–1)
Określ, czy przedstawiony kwiat jest obupłciowy, czy – jednopłciowy. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do jego budowy.
7.3. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w barwnych i pachnących kwiatach najczęściej wytwarzany jest lepki pyłek. W odpowiedzi uwzględnij znaczenie adaptacyjne wymienionych cech: zarówno kwiatu, jak i pyłku.
Współcześnie dominującą metodą szacowania relacji pokrewieństwa między gatunkami jest
analiza porównawcza sekwencji DNA. Na tej podstawie wyciągnięto wniosek, że najbliższym
krewnym człowieka jest szympans. Poniżej przedstawiono niedokończone drzewo rodowe
(filogenetyczne) naczelnych.
Wpisz w wyznaczone miejsca nazwy gatunków człowiekowatych tak, aby otrzymać drzewo rodowe zgodnie z wynikami analizy sekwencji DNA. Wybierz nazwy spośród wymienionych.
