1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii

Anatomia i fizjologia człowieka

Matura Czerwiec 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 14. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Informacja do zadań 14. i 15.
U człowieka występują zęby mleczne i zęby stałe. W obu łukach zębowych znajdują się te same rodzaje zębów. Zęby zróżnicowane są na przednie (siekacze i kły) oraz tylne (przedtrzonowe i trzonowe). Poniżej przedstawiono zapis wzorów zębowych uzębienia mlecznego (A) i uzębienia stałego (B) człowieka.

A. 2.1.0.2
B. 2.1.2.3

a)Na podstawie wzorów zębowych podaj liczbę zębów w pełnym uzębieniu mlecznym i liczbę zębów w pełnym uzębieniu stałym.

Liczba zębów w uzębieniu mlecznym
Liczba zębów w uzębieniu stałym

b)Podaj nazwę rodzaju zębów występujących w uzębieniu stałym, których brakuje w pełnym uzębieniu mlecznym.

Matura Czerwiec 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 13. (2 pkt)

Anatomia i fizjologia - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

W tabeli przedstawiono zrównoważony bilans wodny w organizmie człowieka przebywającego w optymalnej temperaturze otoczenia i pobierającego w ciągu doby przeciętne ilości pokarmów i płynów.

Źródła wody ml/24 h Wydalanie wody ml/24 h
Płyny 1200
Pokarm stały 900
Woda metaboliczna 300		 Parowanie:
– przez skórę 300
– przez układ oddechowy 600
Z moczem 1400
Z kałem 100
Razem 2400 Razem 2400
Źródło: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, pod. red. W. Traczyka, A. Trzebskiego, PZWL, Warszawa 2007
a)Podkreśl nazwę układu, który ma największy udział w wydalaniu wody z organizmu.

układ oddechowy
układ wydalniczy
układ pokarmowy

b)Oceń, czy przedstawione sytuacje mogą doprowadzić do wystąpienia ujemnego bilansu wodnego organizmu, i wpisz w odpowiednie miejsca tabeli stwierdzenia tak lub nie.
tak/nie
1. Intensywny trening sportowy w upalny dzień.
2. Biegunka spowodowana zatruciem pokarmowym.
3. Przyjmowanie zgodnie z zaleceniem leków zwiększających wydalanie moczu.

Matura Czerwiec 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (1 pkt)

Układ wydalniczy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń podane stwierdzenia dotyczące budowy oraz działania nerki człowieka i wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.

P/F
1. Pierwszym etapem powstawania moczu jest proces filtracji kłębuszkowej.
2. Produktem filtracji kłębuszkowej jest mocz pierwotny nieróżniący się składem od osocza krwi.
3. Mocz pierwotny zostaje przekształcony w mocz ostateczny po procesach resorpcji i sekrecji kanalikowej.

Matura Czerwiec 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 10. (1 pkt)

Układ hormonalny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na schemacie przedstawiono rolę kalcytoniny i parathormonu w utrzymaniu odpowiedniego poziomu jonów wapnia w osoczu krwi.

Regulacja kalcemii

Poniżej podano przykłady procesów, które regulowane są przez hormony przedstawione na schemacie. Zaznacz ten, który jest przykładem działania kalcytoniny.

  1. Uwalnianie wapnia z kości.
  2. Zmniejszenie wchłaniania wapnia w jelicie.
  3. Wzrost absorpcji wapnia w nerkach.
  4. Zwiększenie wchłaniania wapnia w jelicie.

Matura Czerwiec 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 9. (3 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Siatkówka oka zawiera liczne komórki receptorowe czopkonośne i pręcikonośne, których wypustki cytoplazmatyczne – czopki i pręciki są właściwymi receptorami wzrokowymi. Czopki odpowiadają za widzenie barwne i ostre w pełnym świetle. Pręciki umożliwiają widzenie w słabym świetle lub w ciemności, ale widziane obrazy nie są ani barwne, ani ostre. Miejsce na siatkówce na osi widzenia to punkt ostrego widzenia (tzw. plamka żółta), a miejsce, z którego wychodzą włókna nerwu wzrokowego to tarcza nerwu wzrokowego (tzw. plamka ślepa).

a)Zaznacz poniżej miejsce A lub B, w którym znajdują się komórki receptorowe, i podaj, który rodzaj komórek w nich przeważa.
  1. Punkt ostrego widzenia
  2. Tarcza nerwu wzrokowego

Rodzaj komórek

b)„W nocy wszystkie koty są szare” – na podstawie powyższego tekstu wyjaśnij przyczynę tego zjawiska.
c)Zwyrodnienie plamki żółtej, tzw. AMD, związane z wiekiem, dotyczy zmian centralnej części siatkówki. Zaznacz poniżej czynność, z którą może mieć największy problem osoba dotknięta tą chorobą.
  1. Odczytywanie wiadomości SMS na ekranie telefonu komórkowego.
  2. Rozróżnianie czerwonego i zielonego światła na przejściu dla pieszych.
  3. Dobór koloru farby do pomalowania ścian.
  4. Prowadzenie samochodu o zmroku.

Matura Czerwiec 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (3 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono kolejne etapy (I, II, III) przewodzenia impulsu nerwowego przez błonę aksonu nagiego (bez osłonki mielinowej).

Przewodzenie impulsu nerwowego - schemat
a)Podaj, która ze stref oznaczonych na schemacie literami A, B lub C jest strefą repolaryzacji błony komórkowej.
b)Wyjaśnij, jakie znaczenie ma proces repolaryzacji w przewodzeniu impulsów nerwowych przez błonę aksonu.
c)Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W porównaniu z aksonem posiadającym osłonkę mielinową przedstawiony na schemacie akson przewodzi impulsy nerwowe

  1. wolniej i w sposób ciągły.
  2. wolniej i w sposób skokowy.
  3. szybciej i w sposób skokowy.
  4. szybciej i w sposób ciągły.

Matura Czerwiec 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (1 pkt)

Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Uporządkuj we właściwej kolejności wymienione poniżej etapy procesu krzepnięcia krwi. Zapisz ich numery w odpowiednich miejscach tabeli.

Etapy procesu krzepnięcia krwi Numer etapu
Naczynie krwionośne ulega uszkodzeniu i wypływa z niego krew. 1
Czynniki krzepnięcia, zawarte w osoczu, powodują wytworzenie skrzepu.
Uszkodzone naczynie krwionośne i płytki krwi uwalniają substancje aktywujące inne czynniki biorące udział w procesie krzepnięcia.
Naczynie krwionośne obkurcza się, przez co spowalnia się krwawienie.
Płytki krwi (trombocyty) czopują powstałe uszkodzenie – powstaje czop płytkowy.

Matura Czerwiec 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 5. (1 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W mięśniach człowieka wyróżniamy włókna mięśniowe typu I i typu II. Włókna mięśniowe typu I kurczą się wolno, ale mogą pracować nieprzerwanie przez długi czas i nie ulegają zmęczeniu. Włókna mięśniowe typu II są zdolne do szybkich i silnych skurczów, ale skurcze te są krótkotrwałe i mięśnie szybko ulegają zmęczeniu. Zawartość włókien obu typów w mięśniach człowieka jest różna i zależy od rodzaju jego aktywności fizycznej. W tabeli przedstawiono procentową zawartość włókien mięśniowych typu I oraz typu II w mięśniu pośladkowym ludzi o różnej aktywności fizycznej.

Ludzie o różnej aktywności fizycznej Zawartość włókien mięśniowych
A (%) B (%)
Człowiek przeciętnie wysportowany 53 47
Sprinter 24 76
Średniodystansowiec 62 38
Długodystansowiec (maratończyk) 79 21

Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, pod red. M. Maćkowiak, A. Michalak, PWN, Warszawa 2008

Podaj, którą literą (A czy B) oznaczono kolumnę tabeli ilustrującą zawartość włókien typu I w mięśniu pośladkowym. Uzasadnij wybór.

Matura Czerwiec 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 4. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Poniżej przedstawiono niektóre skutki niedoboru witamin w organizmie człowieka. Zaznacz literę, którą oznaczono skutki niedoboru witaminy D.

  1. Ślepota zmierzchowa, zmiany skórne.
  2. Krzywica u dzieci, odwapnienie kości u dorosłych.
  3. Słaba krzepliwość krwi, skazy krwotoczne.
  4. Pękanie drobnych naczyń krwionośnych, podatność na infekcje.

Matura Maj 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 21. (1 pkt)

Układ rozrodczy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Uporządkuj we właściwej kolejności wymienione procesy prowadzące do zapłodnienia komórki jajowej. Numery kolejnych procesów (1–5) wpisz w odpowiednie miejsca tabeli.

Charakterystyka etapu Numer etapu
Wędrówka plemnika w macicy
Wniknięcie główki plemnika do cytoplazmy komórki jajowej
Ejakulacja
Przemieszczanie się plemnika wzdłuż jajowodu
Przejście plemnika przez warstwę promienistą i osłonkę przejrzystą komórki jajowej

Matura Maj 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 20. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Układ rozrodczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Kwas foliowy pełni wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka. W pierwszych tygodniach ciąży jego rola związana jest z rozwojem i kształtowaniem się płodu. Kobiety powinny przyjmować 0,4 mg kwasu foliowego dziennie przez okres począwszy od trzech miesięcy przed planowaną ciążą aż do 12 tygodnia ciąży. Zaleca się, aby jednak wszystkie kobiety w wieku rozrodczym przyjmowały kwas foliowy w dawce 0,4 mg/dzień. W wielu krajach witamina ta dodawana jest do pieczywa.

Wyjaśnij, jaki wpływ na rozwój płodu ma kwas foliowy.

Matura Maj 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Naturalna mikroflora przewodu pokarmowego ma istotne znaczenie dla stanu zdrowia człowieka. Najmniej drobnoustrojów znajduje się w żołądku, a najwięcej w jelicie grubym. Drobnoustroje dostające się do przewodu pokarmowego w większości nie pokonują bariery, jaką jest żołądek. Te bakterie, które ją pokonają, mogą osiedlać się i rozwijać w jelitach. Podstawową mikroflorę jelitową tworzą bakterie kwasu mlekowego.

a)Wyjaśnij, dlaczego żołądek jest barierą dla większości drobnoustrojów.
b)Podaj przykład korzyści, jaką czerpie organizm człowieka z obecności mikroflory jelitowej.

Matura Maj 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 17. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Uporządkuj we właściwej kolejności etapy obróbki pokarmu w przewodzie pokarmowym człowieka. Numery kolejnych etapów (1–5) wpisz w odpowiednie miejsca tabeli.

Charakterystyka etapu Numer etapu
Trawienie białek, tłuszczy i węglowodanów w środowisku zasadowym
Intensywnie wchłanianie produktów trawienia do krwi
Odzyskiwanie wody z resztek pokarmowych
Rozdrabnianie, miażdżenie, nawilżanie pokarmu
Trawienie białek w środowisku kwasowym

Matura Maj 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 16. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Informacje do zadań 15. i 16.
Wapń przez cały okres życia człowieka należy do niezbędnych składników mineralnych pożywienia. Ponad 99% tego pierwiastka w organizmie człowieka jest zmagazynowane w kościach, a pozostałe 1% odgrywa ważną rolę w licznych procesach fizjologicznych. W tabeli przedstawiono normy zalecanego spożycia wapnia w różnych przedziałach wiekowych.

Przedział wiekowy Zalecane spożycie wapnia (mg/dzień)
1–3 lat 500
4–10 lat 800
11–18 lat 1200
19–30 lat 1300
31–60 lat 800
Powyżej 60 lat 1500
S. Silbernagl, A. Desposulos, Kieszonkowy Atlas Fizjologii, PZWL, Warszawa 1994

Wyjaśnij, dlaczego zapotrzebowanie na wapń osób z przedziału wiekowego 19–30 lat jest większe niż osób z przedziału 31–60 lat.

Matura Maj 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 15. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacje do zadań 15. i 16.
Wapń przez cały okres życia człowieka należy do niezbędnych składników mineralnych pożywienia. Ponad 99% tego pierwiastka w organizmie człowieka jest zmagazynowane w kościach, a pozostałe 1% odgrywa ważną rolę w licznych procesach fizjologicznych. W tabeli przedstawiono normy zalecanego spożycia wapnia w różnych przedziałach wiekowych.

Przedział wiekowy Zalecane spożycie wapnia (mg/dzień)
1–3 lat 500
4–10 lat 800
11–18 lat 1200
19–30 lat 1300
31–60 lat 800
Powyżej 60 lat 1500
S. Silbernagl, A. Desposulos, Kieszonkowy Atlas Fizjologii, PZWL, Warszawa 1994

Narysuj diagram słupkowy ilustrujący zalecane spożycie wapnia przez człowieka w przedziałach wiekowych podanych w tabeli.

Matura Maj 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 13. (1 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących funkcji elementów ucha. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.

P/F
1. Kanał słuchowy zewnętrzny wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej.
2. Strzemiączko przenosi drgania wywołane falą dźwiękową na okienko ślimaka.
3. Trąbka słuchowa (trąbka Eustachiusza) przenosi falę dźwiękową do ucha wewnętrznego.

Matura Maj 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (2 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Wpisz do tabeli odpowiednie określenia, które opisują wpływ układu nerwowego współczulnego i przywspółczulnego na funkcjonowanie wymienionych narządów w organizmie człowieka.

Narząd Część współczulna Część przywspółczulna
Źrenica rozszerzanie zwężanie
Oskrzela
Serce przyspieszenie pracy zwolnienie pracy
Jelita

Strony