Układ pokarmowy i żywienie

Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji, uniknąć duplikatów zadań lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej.

Przejdź do wyszukiwarki zadań

 

Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)Zadanie 1. (2 pkt)

Tkanki zwierzęce Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Triacyloglicerole, czyli tłuszcze właściwe, są przede wszystkim materiałami zapasowymi dla różnych organizmów. W organizmie człowieka o wadze ciała 70 kg masa tłuszczów właściwych wynosi ok. 11 kg. Głównym miejscem przechowywania triacylogliceroli jest cytoplazma komórek tłuszczowych. U ludzi o prawidłowej masie ciała największe nagromadzenie tych komórek występuje w tkance podskórnej.

Na schemacie przedstawiono budowę cząsteczki pewnego triacyloglicerolu.

Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.
a)Wymień nazwy dwóch enzymów trawiących tłuszcze w przewodzie pokarmowym człowieka i określ liczbę cząsteczek różnych kwasów tłuszczowych, która powstanie po całkowitym strawieniu przedstawionej na schemacie cząsteczki.

Enzymy trawiące triacyloglicerole:

Liczba cząsteczek różnych kwasów tłuszczowych:

b)Podaj przykład funkcji, którą pełnią tłuszcze zgromadzone w podskórnej tkance tłuszczowej człowieka, innej niż stanowienie materiału zapasowego.

Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 1. (3 pkt)

Budowa i funkcje komórki Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Komórki charakteryzujące się wysokim tempem syntezy białek, np. komórki trzustki, zawierają szczególnie dużo rybosomów. Takie komórki mają również dobrze widoczne aktywne jąderka oraz liczne mitochondria. Część rybosomów jest zawieszona w cytozolu komórki, a część przyłącza się do cytozolowej powierzchni błon siateczki śródplazmatycznej. Rybosomy występują również w matriks mitochondriów.

1.1. (0–1)

Wykaż związek między obecnością licznych rybosomów w komórkach trzustki a obecnością dobrze widocznych jąderek w jej komórkach.

1.2. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego w komórkach trzustki znaczna część białek jest syntetyzowana na rybosomach przyłączonych do siateczki śródplazmatycznej, a nie jest – na rybosomach w cytozolu. W odpowiedzi uwzględnij funkcję trzustki w organizmie i funkcję szorstkiej siateczki śródplazmatycznej w komórce.

1.3. (0–1)

Określ, na czym polega różnica między rybosomami występującymi w cytozolu a rybosomami występującymi w matriks mitochondriów komórek trzustki. W odpowiedzi porównaj oba typy rybosomów.

Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)Zadanie 19. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Choroby człowieka Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Każdej z wymienionych poniżej witamin przyporządkuj wybrany spośród 1.–4. skutek jej niedoboru w organizmie człowieka. Wpisz numery w wyznaczone miejsca.

  1. wady cewy nerwowej u płodu
  2. szkorbut
  3. krzywica u dzieci
  4. tzw. kurza ślepota

witamina A     witamina B9 (kwas foliowy)     witamina C

Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)Zadanie 17. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Uzupełnij tabelę, w której scharakteryzujesz trawienie wymienionych grup składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym człowieka – wpisz właściwe nazwy grup enzymów i końcowe produkty ich trawienia.

Składnik pokarmowy Grupa enzymów trawiących składnik pokarmowy Końcowy/e produkt/y trawienia
węglowodany
białka
tłuszcze właściwe

Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 10. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Choroby człowieka Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Każdej z wymienionych poniżej witamin przyporządkuj wybrany spośród 1.–4. skutek jej niedoboru w organizmie człowieka. Wpisz numery w wyznaczone miejsca.

  1. wady cewy nerwowej u płodu
  2. szkorbut
  3. krzywica u dzieci
  4. tzw. kurza ślepota

witamina A     witamina B9 (kwas foliowy)     witamina C

Matura Maj 2018, Poziom podstawowy (Formuła 2007)Zadanie 10. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W organizmie zdrowego człowieka, po zjedzeniu pokarmu bogatego w cukry, stężenie glukozy we krwi (zawierającej wchłonięte produkty trawienia) transportowanej żyłą wrotną ze ściany jelita do wątroby jest wysokie. We krwi wypływającej z wątroby żyłą wątrobową stężenie glukozy jest dużo niższe.

Podaj przyczynę różnicy poziomu glukozy we krwi w żyle wrotnej i w żyle wątrobowej.

Matura Maj 2018, Poziom podstawowy (Formuła 2007)Zadanie 8. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Trawienie określonych składników zawartych w pobranym pokarmie odbywa się w różnych odcinkach przewodu pokarmowego, zależnie od warunków i enzymów występujących w tych odcinkach, umożliwiających przebieg tego procesu.

a)Uzupełnij poniższy schemat tak, aby prawidłowo ilustrował etapy trawienia skrobi. Wpisz w wyznaczone miejsca właściwe nazwy, wybrane spośród wymienionych.

maltoza     glukoza     amylaza     maltaza     dekstryny

b)Uzupełnij poniższe zdania, opisujące trawienie białek w przewodzie pokarmowym człowieka. Wpisz w wyznaczone miejsca właściwe nazwy, wybrane spośród wymienionych.

jama ustna    wątroba    dwunastnica    żołądek    jelito grube    trzustka

Trawienie białek zostaje zapoczątkowane w , gdzie wydzielany jest nieaktywny proenzym przekształcany następnie pod wpływem kwasu solnego w postać aktywną enzymu trawiącego białka – pepsynę.
Dalszy proces trawienia białek zachodzi w pod wpływem enzymów wydzielanych do tego odcinka przewodu pokarmowego przez .

Matura Maj 2018, Poziom podstawowy (Formuła 2007)Zadanie 7. (3 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na rysunku A przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka, na rysunku B – struktury związane z wchłanianiem substancji pokarmowych.

a)Określ, w jaki sposób na proces trawienia w układzie pokarmowym człowieka wpływa wątroba.
b)Podaj nazwę struktur przedstawionych na rysunku B oraz ich lokalizację w przewodzie pokarmowym człowieka i określ znaczenie tych struktur dla funkcjonowania tego odcinka przewodu pokarmowego.

Nazwa:     Lokalizacja:

Znaczenie:

Matura Maj 2018, Poziom podstawowy (Formuła 2007)Zadanie 4. (3 pkt)

Choroby człowieka Układ kostny i mięśniowy Układ pokarmowy i żywienie Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Jedną z chorób kości jest osteoporoza, należąca do grupy chorób, w których duże znaczenie ma stosowana przez człowieka dieta.
Na rysunkach przedstawiono przekrój przez kość kobiet w różnym wieku. Jasnym kolorem oznaczono beleczki kostne, ciemnym – przestrzeń pomiędzy beleczkami kostnymi.

a)Na podstawie rysunków określ, na czym polega zmiana struktury kości spowodowana osteoporozą i podaj tego przyczynę.
b)Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.

Dieta chroniąca organizm przed osteoporozą powinna uwzględniać pokarmy bogate w

  1. magnez i witaminę B.
  2. fosfor i witaminę A.
  3. wapń i witaminę D.
  4. cynk i witaminę C.
c)Wyjaśnij, dlaczego zagrożenie osteoporozą u kobiet wzrasta wraz z ich wiekiem. W odpowiedzi uwzględnij nazwę i rolę hormonów zmniejszających ryzyko wystąpienia choroby.

Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 8. (3 pkt)

Nasienne Układ pokarmowy i żywienie Fizjologia roślin Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

Określenie „zboża” odnosi się do roślin o podobnych cechach użytkowych, bogatych w skrobię. Większość roślin zbożowych należy do rodziny traw – do roślin jednoliściennych. Jedynie gryka, zaliczana do zbóż ze względu na podobny skład chemiczny nasion i użytkowanie, należy do roślin dwuliściennych. W ziarniaku traw wyróżnić można trzy podstawowe elementy: zarodek, bielmo i okrywę owocowo-nasienną.

Na podstawie: J. Gawęcki, W. Obuchowski, Produkty zbożowe. Technologia i rola w żywieniu człowieka, Poznań 2016.

8.1. (0–1)

Podaj jedną cechę budowy morfologicznej zarodka gryki odróżniającą go od zarodków pozostałych roślin zbożowych zaliczanych do roślin jednoliściennych.

8.2. (0–1)

Określ, jaką funkcję pełni bielmo w ziarniakach zbóż i jakie ma ono znaczenie podczas kiełkowania.

8.3. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego spożywanie produktów z mąki pochodzącej z pełnego przemiału (z całych ziarniaków) jest korzystne dla zdrowia człowieka.

Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)Zadanie 16. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Pozostałe

Na rysunku przedstawiono trzy sposoby (bezpośredni i pośrednie) pobudzania komórek ściany żołądka do wydzielania soku żołądkowego. Dwa z nich wynikają z obecności pokarmu w żołądku.

Na podstawie rysunku opisz, na czym polega bezpośredni i na czym polega pośredni sposób pobudzania komórek ścian żołądka do wydzielania soku trawiennego przez pokarm znajdujący się w żołądku.

  1. Sposób bezpośredni:
  2. Sposób pośredni:

Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 14. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W 2013 r. opublikowane zostały rekomendacje na temat suplementacji witaminy D dla mieszkańców Europy Środkowej, w tym dla Polski. Opracowano je osobno dla kobiet ciężarnych oraz dla wszystkich grup wiekowych – od noworodków aż po seniorów. Stwierdzono, że ponad 90% Polaków ma niedobory witaminy D. Z tego powodu nawet zdrowe osoby powinny zażywać tę witaminę, ponieważ przy dawkach terapeutycznych praktycznie niemożliwe jest jej przedawkowanie (hiperwitaminoza).

Na podstawie: Wytyczne dla lekarzy rodzinnych dotyczące suplementacji witaminy D, Zalecenia opracowane przez Polską Grupę Roboczą International University Family; Medicine Club https://www.tvmed.pl

14.1. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego ludzie żyjący w strefie klimatycznej Polski są narażeni na niedobory witaminy D w organizmie. W odpowiedzi uwzględnij miejsce i sposób jej wytwarzania.

14.2. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego niedobór witaminy D wiąże się również z wyższym ryzykiem krzywicy u dzieci. W odpowiedzi odnieś się do funkcji, jaką ta witamina spełnia w układzie pokarmowym człowieka.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007)Zadanie 11. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Witamina K, należąca do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, wpływa na syntezę czynników krzepnięcia krwi. Jej źródłem są rośliny, np. szpinak, rośliny kapustowate, w mniejszym stopniu także pomidory, truskawki oraz – z produktów pochodzenia zwierzęcego – wątroba. Zapotrzebowanie człowieka na witaminę K jest pokrywane przez pokarm oraz bakterie jelitowe żyjące w jelicie grubym.

Wyjaśnij, dlaczego zaburzenia w procesie wchłaniania tłuszczów, w przypadku np. niektórych chorób, mogą prowadzić do wystąpienia krwawień i trudności w zahamowaniu krwotoków. W odpowiedzi uwzględnij właściwości i funkcję witaminy K.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007)Zadanie 6. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka, na który składa się przewód pokarmowy, zróżnicowany na funkcjonalne odcinki i gruczoły trawienne.

Uwaga: W opisie rysunku nie uwzględniono wszystkich elementów budowy układu pokarmowego.

Podaj nazwę dwóch odcinków przewodu pokarmowego, do których światła nie są wydzielane enzymy trawienne.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007)Zadanie 5. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka, na który składa się przewód pokarmowy, zróżnicowany na funkcjonalne odcinki i gruczoły trawienne.

Uwaga: W opisie rysunku nie uwzględniono wszystkich elementów budowy układu pokarmowego.

Podaj nazwę odcinka przewodu pokarmowego, do którego uchodzą przewody trzustki, oraz wymień nazwy trzech głównych składników pokarmowych, które są trawione w tym odcinku dzięki enzymom zawartym w soku trzustkowym.

Odcinek przewodu pokarmowego:
Składniki pokarmowe trawione w tym odcinku:

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)Zadanie 20. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W trawieniu białka w przewodzie pokarmowym biorą udział proteazy żołądkowe, trzustkowe i jelitowe. Hydrolizują one wiązania peptydowe. Wydzielane są do światła przewodu pokarmowego w formie proenzymów.

a)Uzasadnij, że wydzielanie pepsyny w postaci pepsynogenu ma znaczenie ochronne dla żołądka.
b)Określ, w jaki sposób pepsynogen jest aktywowany w żołądku do pepsyny.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)Zadanie 11. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Wzór zębowy przedstawia liczbę zębów w pełnym uzębieniu danego ssaka oraz opisuje liczbę poszczególnych rodzajów zębów (kolejno: siekaczy, kłów, przedtrzonowych i trzonowych) w połowie łuku zębowego szczęki i żuchwy.
W pełnym uzębieniu stałym człowieka występują 32 zęby, natomiast w uzębieniu mlecznym nie występują zęby przedtrzonowe oraz tzw. zęby mądrości, czyli ostatnie zęby trzonowe. Na rysunku przedstawiono rozmieszczenie zębów stałych w łuku zębowym żuchwy człowieka, a obok – wzór zębowy jego stałego uzębienia.

11.1. (0–1)

Na podstawie przedstawionych informacji zapisz poniżej wzór zębowy uzębienia mlecznego człowieka.

11.2. (0–1)

Wykaż związek budowy zębów trzonowych człowieka z ich funkcją. W odpowiedzi uwzględnij widoczne na rysunku dwie cechy budowy tych zębów.

Strony