Poniżej przedstawiono schemat przemian, którym poddano: dwa węglowodory − związek
oznaczony numerem I i związek o wzorze CH3–CH2–CH=CH2 – a także ich pochodne.
Wodny roztwór związku III, który jest jedynym organicznym produktem reakcji 4., ma
odczyn obojętny.
Określ, ile moli elektronów oddaje 1 mol związku II, gdy przekształca się w związek III
w reakcji 4.
Poniżej przedstawiono schemat przemian, którym poddano: dwa węglowodory − związek
oznaczony numerem I i związek o wzorze CH3–CH2–CH=CH2 – a także ich pochodne.
Wodny roztwór związku III, który jest jedynym organicznym produktem reakcji 4., ma
odczyn obojętny.
Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie
reakcji 2. i 3.
Poniżej przedstawiono schemat przemian, którym poddano: dwa węglowodory − związek
oznaczony numerem I i związek o wzorze CH3–CH2–CH=CH2 – a także ich pochodne.
Wodny roztwór związku III, który jest jedynym organicznym produktem reakcji 4., ma
odczyn obojętny.
Napisz nazwy systematyczne związków o poniżej podanych wzorach.
Poniżej przedstawiono schemat przemian, którym poddano: dwa węglowodory − związek
oznaczony numerem I i związek o wzorze CH3–CH2–CH=CH2 – a także ich pochodne.
Wodny roztwór związku III, który jest jedynym organicznym produktem reakcji 4., ma
odczyn obojętny.
Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) organicznych związków o numerach I−III.
Przeprowadzono doświadczenie z udziałem dwóch różnych węglowodorów. W wyniku
dwóch odrębnych reakcji − jednej addycji, a drugiej substytucji − i przy użyciu odpowiednich
reagentów jako główny produkt każdej reakcji otrzymano 2-bromo-2-metylobutan.
Wyjaśnij, dlaczego głównym produktem opisanych reakcji addycji i substytucji jest ta
sama monobromopochodna 2-metylobutanu (2-bromo-2-metylobutan).
Przeprowadzono doświadczenie z udziałem dwóch różnych węglowodorów. W wyniku
dwóch odrębnych reakcji − jednej addycji, a drugiej substytucji − i przy użyciu odpowiednich
reagentów jako główny produkt każdej reakcji otrzymano 2-bromo-2-metylobutan.
Napisz równania obu reakcji. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków
organicznych.
Przeprowadzono doświadczenie z udziałem dwóch różnych węglowodorów. W wyniku
dwóch odrębnych reakcji – jednej addycji, a drugiej substytucji – przy użyciu odpowiednich
reagentów jako główny produkt każdej reakcji otrzymano 2-bromopropan.
25.1. (0-2)
Stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, napisz
równania obu reakcji.
Równanie reakcji addycji:
Równanie reakcji substytucji:
25.2. (0-1)
Wyjaśnij, dlaczego głównym produktem reakcji addycji i substytucji jest ta sama
monobromopochodna (2-bromopropan).
Przeanalizuj poniższe schematy trzech reakcji chemicznych i wpisz brakujące wzory
oraz uzupełnij współczynniki stechiometryczne. Związki organiczne przedstaw
za pomocą wzorów półstrukturalnych (grupowych).
Propano-1,2,3-triol (glicerol) można otrzymać z propenu w trzyetapowym procesie. Propen
poddaje się reakcji z chlorem w fazie gazowej w temperaturze 500°C. Ponieważ warunki te
sprzyjają rodnikowemu mechanizmowi reakcji, nie następuje przyłączenie chloru do wiązania
podwójnego, ale podstawienie jednego atomu chloru w grupie metylowej z utworzeniem
3-chloroprop-1-enu (reakcja numer 1). Powstały związek ulega hydrolizie, w wyniku czego
powstaje nienasycony alkohol. Ponieważ większość halogenków reaguje z wodą zbyt wolno,
aby reakcja przeprowadzana w ten sposób mogła mieć praktyczne znaczenie, hydrolizę
prowadzi się, działając na halogenek wodnym roztworem wodorotlenku sodu lub potasu (reakcja
numer 2). Otrzymany alkohol reaguje z nadtlenkiem wodoru w obecności katalizatora,
w wyniku czego tworzy się propano-1,2,3-triol (reakcja numer 3).
Opisany trzyetapowy proces otrzymywania propano-1,2,3-triolu zilustrowano schematem.
Napisz równania reakcji oznaczonych numerami 1, 2 oraz 3, stosując wzory
półstrukturalne (grupowe) związków organicznych. Jeżeli reakcja wymaga użycia
katalizatora, odpowiedniego środowiska lub ogrzewania, napisz to nad strzałką
równania reakcji.
Próbkę 0,86 grama pewnego alkanu poddano całkowitemu spaleniu, a cały otrzymany w tej
reakcji tlenek węgla(IV) pochłonięto w wodzie wapiennej, w której zaszła reakcja zgodnie
z równaniem:
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O
Otrzymany osad ważył po wysuszeniu 6 gramów.
Ustal wzór sumaryczny tego alkanu. W obliczeniach zastosuj wartości masy molowej reagentów zaokrąglone do jedności.
Przeprowadzono ciąg przemian opisany poniższym schematem.
Uzupełnij poniższą tabelę. Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) związku organicznego
oznaczonego na schemacie literą B. Określ typ reakcji (addycja, eliminacja,
substytucja), w wyniku której powstaje związek C.
Do określania położenia podwójnego wiązania w cząsteczkach alkenów wykorzystuje się ich
utlenianie, np. za pomocą roztworu KMnO4 w środowisku kwasowym i w podwyższonej
temperaturze. W tych warunkach dochodzi do rozerwania wiązania podwójnego
węgiel – węgiel. W zależności od budowy cząsteczki alkenu mogą powstać kwasy
karboksylowe, ketony lub tlenek węgla(IV).
Z ugrupowania
powstaje keton, z ugrupowania
powstaje kwas, a tlenek węgla(IV) powstaje z ugrupowania
, gdzie R, R1 i R2 oznaczają grupy alkilowe.
Na podstawie: R. Morrison, R. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1985.
Izomeryczne alkeny A i B utleniano KMnO4 w środowisku kwasowym. W wyniku
przemiany, której uległ alken A, otrzymano jeden organiczny produkt, natomiast w wyniku
utleniania alkenu B powstały dwa związki należące do różnych grup związków organicznych.
W reakcji 1 mola alkenu B z 1 molem wodoru powstaje 2-metylopentan. Alken A występuje
w postaci izomerów geometrycznych cis–trans.
24.1. (0–2)
Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) alkenów A i B. Wyjaśnij, dlaczego alken B nie występuje w postaci izomerów geometrycznych cis–trans.
Wzór alkenu A
Wzór alkenu B
Wyjaśnienie:
24.2. (0–1)
Podaj nazwy wszystkich związków organicznych, które powstały w wyniku utleniania alkenów A i B.
Próbkę 0,86 grama pewnego alkanu poddano całkowitemu spaleniu, a cały otrzymany w tej
reakcji tlenek węgla(IV) pochłonięto w wodzie wapiennej, w której zaszła reakcja zgodnie
z równaniem:
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O
Otrzymany osad ważył po wysuszeniu 6 gramów.
Ustal wzór sumaryczny tego alkanu. W obliczeniach zastosuj wartości masy molowej reagentów zaokrąglone do jedności.
Do probówki I wprowadzono próbkę tristearynianu glicerolu, a do probówki II – próbkę
trioleinianu glicerolu. Następnie do obu probówek dodano wodę bromową i zawartość każdej
probówki wstrząśnięto.
Oceń, czy w obu probówkach zaobserwowano odbarwianie się wody bromowej. Odpowiedź uzasadnij.
Poli(chlorek winylu), PVC, jest tworzywem sztucznym otrzymywanym w wyniku
polimeryzacji chlorku winylu, który powstaje w reakcji addycji chlorowodoru do pewnego
węglowodoru. Ten proces zilustrowano poniższym schematem.
węglowodór
chlorek winylu
19.1. (2 pkt)
Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) węglowodoru, z którego otrzymuje się chlorek winylu, oraz wzór półstrukturalny (grupowy) chlorku winylu.
Węglowodór
Chlorek winylu
19.2. (2 pkt)
Napisz nazwę systematyczną chlorku winylu.
19.3. (2 pkt)
Obecnie obserwuje się spadek zastosowania poli(chlorku winylu) z powodu zagrożenia, jakie
tworzywo to stanowi dla środowiska naturalnego. W ograniczonym stopniu nadaje się do
przeróbki wtórnej, a podczas spalania odpadów z PVC wydzielają się toksyczne substancje.
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższego zdania.
Zagrożenie dla środowiska naturalnego, jakie stanowi stosowanie PVC, spowodowane jest
przede wszystkim obecnością w jego cząsteczkach atomów (chloru / węgla / wodoru).
Nylon jest syntetycznym tworzywem sztucznym o następującym wzorze ogólnym:
[−NH−(CH2)6−NH−CO−(CH2)4−CO−]n
Powstaje on w wyniku reakcji polikondensacji odpowiedniej diaminy i odpowiedniego kwasu
dikarboksylowego.
31.1. (1 pkt)
Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) diaminy oraz kwasu dikarboksylowego, z których to substancji otrzymuje się nylon w reakcji polikondensacji.
Wzór diaminy:
Wzór kwasu dikarboksylowego:
31.2. (1 pkt)
Poniżej wymieniono nazwy związków, które powstają w wyniku kondensacji związków o mniejszych cząsteczkach.
Spośród wymienionych grup wybierz grupę tych związków, w których cząsteczkach powstały w wyniku reakcji kondensacji takie same wiązania, jakie powstają w wyniku kondensacji diaminy i kwasu dikarboksylowego.
