Propan-2-ol i jego pochodne ulegają przemianom, które ilustruje schemat:
150.1 (0-1)
Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) związku organicznego oznaczonego
na schemacie numerem III i nazwę systematyczną związku organicznego
oznaczonego numerem IV.
150.2 (0-1)
Określ typ reakcji (addycja, eliminacja, substytucja) oznaczonych na schemacie
numerami 1. i 5.
150.3 (0-1)
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji oznaczonej na schemacie numerem 5.
Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.
Badając właściwości alkoholi o podanych wzorach,
przeprowadzono opisane poniżej doświadczenie.
Do probówek z alkoholami, których wzory oznaczono numerami I, II i III, włożono
rozżarzony drut miedziany pokryty czarnym nalotem tlenku miedzi(II).
154.1 (0-1)
Zapisz, jakie zmiany zaobserwowano w probówkach zawierających badane alkohole.
154.2 (0-1)
Napisz nazwy systematyczne produktów organicznych powstałych w reakcji tlenku
miedzi(II) z alkoholami, których wzory oznaczono numerami I i II.
154.3 (0-1)
Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie reakcji przebiegającej w opisanym doświadczeniu z udziałem alkoholu, którego wzór oznaczono numerem II.
W celu rozróżnienia wodnych roztworów kwasu metanowego (mrówkowego) i kwasu
etanowego (octowego) do probówek z roztworami tych kwasów dodano kilka kropli wodnego
roztworu kwasu siarkowego(VI) i wprowadzono odczynnik X wybrany spośród
następujących: wodny roztwór wodorotlenku sodu, wodny roztwór manganianu(VII) potasu,
wodny roztwór dichromianu(VI) potasu.
Przebieg doświadczenia ilustruje poniższy schemat.
Zaobserwowano, że w probówkach I i II roztwory zabarwiły się na fioletowo. Pod wpływem
ogrzewania otrzymany w probówce II roztwór odbarwił się, a mieszanina pieniła się.
Stwierdzono, że wydzielał się gaz. Podczas ogrzewania roztworu otrzymanego w probówce I nie zaobserwowano zmian.
160.1 (0-1)
Podaj nazwę lub wzór użytego odczynnika.
160.2 (0-1)
Podaj nazwę kwasu A, którego roztwór znajdował się w probówce I i nazwę kwasu B,
którego roztwór znajdował się w probówce II.
W celu rozróżnienia wodnych roztworów kwasu metanowego (mrówkowego) i kwasu
etanowego (octowego) do probówek z roztworami tych kwasów dodano kilka kropli wodnego
roztworu kwasu siarkowego(VI) i wprowadzono odczynnik X wybrany spośród
następujących: wodny roztwór wodorotlenku sodu, wodny roztwór manganianu(VII) potasu,
wodny roztwór dichromianu(VI) potasu.
Przebieg doświadczenia ilustruje poniższy schemat.
Zaobserwowano, że w probówkach I i II roztwory zabarwiły się na fioletowo. Pod wpływem
ogrzewania otrzymany w probówce II roztwór odbarwił się, a mieszanina pieniła się.
Stwierdzono, że wydzielał się gaz. Podczas ogrzewania roztworu otrzymanego w probówce I nie zaobserwowano zmian.
161.1 (0-1)
Podaj nazwę procesu, któremu ulega kwas B podczas opisanego doświadczenia oraz określ, jaką funkcję pełni ten kwas
w zachodzącej reakcji.
161.2 (0-1)
Napisz wzory drobin powstałych w wyniku przemiany, której uległ kwas B
i odczynnik X.
Jedna z metod otrzymywania aminokwasów z kwasów karboksylowych polega
na przeprowadzeniu reakcji odpowiedniego kwasu karboksylowego z chlorem w obecności
katalizatora (reakcja 1.), a następnie reakcji otrzymanego kwasu chlorokarboksylowego
z nadmiarem amoniaku, co prowadzi do powstania aminokwasu (reakcja 2.).
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2008, s. 139.
173.1 (0-1)
Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równania
reakcji otrzymywania kwasu 2-aminopropanowego opisaną metodą.
173.2 (0-1)
Wymienione w informacji związki organiczne: aminokwas oraz kwas karboksylowy
i kwas chlorokarboksylowy, z których opisaną metoda można aminokwas ten
otrzymać, uszereguj zgodnie ze wzrostem wartości pH ich wodnych roztworów.
Do probówek zawierających wodny roztwór białka kurzego dodano stężony roztwór kwasu
azotowego(V) do probówki I i roztwór azotanu(V) ołowiu(II) do probówki II.
Zaobserwowano zmiany w obu probówkach świadczące o przebiegu reakcji chemicznych.
177.1 (0-1)
Opisz zaobserwowane zmiany, które świadczą o tym, że w obu probówkach zaszła
reakcja chemiczna.
177.2 (0-1)
Napisz nazwy dwóch aminokwasów dających w reakcji ze stężonym HNO3 taki sam efekt, jaki zaobserwowano w probówce I.
Na poniższym wykresie przedstawiono zależność pewnej makroskopowej wielkości
charakteryzującej pierwiastki chemiczne w funkcji ich liczby atomowej Z.
a)
Opisz oś pionową wykresu, podając nazwę tej wielkości oraz jednostkę, w jakiej jest ona wyrażana.
Opis osi pionowej:
Pierwsza energia jonizacji E1 to najmniejsza energia potrzebna do oddzielenia pierwszego
(o najwyższej energii) elektronu od atomu. Poniższy wykres przedstawia zależność pierwszej
energii jonizacji atomów pierwiastków z czterech pierwszych okresów układu okresowego
od liczby atomowej Z tych pierwiastków.
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997
b)
Uzupełnij zdanie. Wybierz i podkreśl numer grupy pierwiastków spośród podanych w nawiasie.
W danym okresie układu okresowego największą wartość pierwszej energii jonizacji E1 mają
pierwiastki (pierwszej / trzeciej / siedemnastej / osiemnastej) grupy.
Do trwałych izotopów siarki i argonu należą izotopy, których liczba masowa A wynosi 36.
a)
Uzupełnij poniższe schematy, wpisując symbole opisanych izotopów siarki i argonu z uwzględnieniem ich liczby atomowej Z i liczby masowej A.
b)
Podaj symbol i napisz konfigurację elektronową atomu w stanie podstawowym tego pierwiastka (siarki albo argonu), którego jądro atomowe zawiera więcej protonów.
Podczas prażenia mieszaniny tlenku ołowiu(II) i siarczku ołowiu(II) bez dostępu powietrza
zachodzi reakcja zgodnie ze schematem:
PbO + PbS → Pb + SO2
a)
Uzgodnij współczynniki w równaniu reakcji chemicznej zachodzącej podczas prażenia mieszaniny PbO i PbS bez dostępu powietrza. Zastosuj metodę bilansu elektronowego.
Kwas ortoborowy H3BO3 jest bardzo słabym jednoprotonowym kwasem, który w roztworach
wodnych działa nie jako donor protonów, lecz jako akceptor jonów wodorotlenkowych,
reagując z wodą zgodnie z równaniem:
H3BO3 + 2H2O ⇄ H3O+ + [B(OH)4]–
Stała równowagi tej reakcji jest równa 5,8 · 10–10.
W obecności środków odciągających wodę, np. stężonego H2SO4, kwas ortoborowy tworzy
z alkoholami estry.
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.
Nazwij typ wiązania (ze względu na sposób jego powstawania), jakie tworzy się między
atomem boru w cząsteczce kwasu ortoborowego i anionem wodorotlenkowym.
