Witamina C jest niezbędna m.in. do zachowania aktywności hydrolazy prolinowej – enzymu
niezbędnego do syntezy jednego z aminokwasów obecnego w kolagenie. Kolagen
syntetyzowany in vitro przy braku kwasu askorbinowego jest mniej stabilny niż normalne
białko.
Na podstawie: J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Warszawa 2005.
Korzystając z tekstu, wykaż związek niedoboru witaminy C ze szkorbutem, jeżeli jednym z jego głównych objawów są patologiczne zmiany w tkance łącznej.
Błonnik pokarmowy to mieszanina substancji o charakterze polisacharydowym, zawierająca
głównie celulozę, hemicelulozy i pektyny, oraz niepolisacharydowym (ligniny, kutyny).
Odgrywa on ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, chociaż
nie ma ani wartości odżywczych, ani energetycznych.
Uzasadnij, że błonnik pokarmowy nie ma dla organizmu człowieka wartości odżywczych.
Na rysunkach przedstawiono mechanizm transportu dwutlenku węgla z tkanek do płuc.
a)
Na podstawie analizy rysunku dokończ opis (1.–3.) drogi dwutlenku węgla z tkanek organizmu do osocza krwi – odnieś się do procesów oznaczonych na rysunku cyframi 2 i 3.
Dwutlenek węgla wytworzony przez komórki tkanki dyfunduje do naczynia krwionośnego i wnika do erytrocytu.
b)
Na podstawie analizy rysunku podaj inny, niż oznaczony cyframi 2 i 3, sposób transportu dwutlenku węgla z tkanek do płuc.
c)
Podaj nazwy dwóch struktur widocznych na rysunkach i zbudowanych z nabłonka jednowarstwowego płaskiego oraz określ znaczenie tej wspólnej cechy ich budowy dla wymiany gazowej w organizmie.
Na schemacie przedstawiono mechanizm działania hormonów steroidowych i peptydowych
na poziomie komórki.
Korzystając ze schematu podaj, na czym polega różnica między hormonami steroidowymi a hormonami peptydowymi w mechanizmie zmiany aktywności enzymatycznej komórki. W odpowiedzi uwzględnij oba hormony.
W białkach zbudowanych z jednego łańcucha polipeptydowego wyróżnia się strukturę
pierwszo-, drugo- i trzeciorzędową. Jeżeli w skład białka wchodzą co najmniej dwa łańcuchy
polipeptydowe, to białko takie ma także strukturę czwartorzędową. Każda ze struktur jest
stabilizowana przez odpowiednie wiązania chemiczne.
Na rysunku przedstawiono dwa białka – mioglobinę i hemoglobinę.
Porównaj oba rodzaje białek przedstawione na rysunku – wpisz w tabelę właściwe informacje.
Cukrzyca jest chorobą związaną z zaburzeniem regulacji poziomu glukozy we krwi
spowodowanym przez różne czynniki.
Wymień nazwy dwóch hormonów wydzielanych przez trzustkę, które biorą udział w regulacji stężenia glukozy we krwi, i podaj, na czym polega rola każdego z nich.
Organizm człowieka reaguje na krótkotrwały stres wydzielaniem hormonów rdzenia
nadnerczy (adrenaliny i noradrenaliny), natomiast na długotrwały stres odpowiada
zwiększonym wydzielaniem hormonów kory nadnerczy (np. aldosteronu i kortyzolu). Jednak
długotrwałe działanie kortyzolu skutkuje m.in. spadkiem liczby limfocytów oraz
intensywnym wydzielaniem kwasu solnego w żołądku.
Na podstawie: E.P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin, Biologia, Warszawa 2003.
Przedstaw skutki, jakie dla zdrowia człowieka będącego w stanie długotrwałego stresu może mieć obniżenie liczby limfocytów.
Soczewka oka wykazuje dużą elastyczność. We właściwej pozycji utrzymywana jest dzięki
mięśniowi rzęskowemu. Jeśli mięsień jest rozluźniony, soczewka przybiera kształt bardziej
płaski i oko postrzega wówczas wyraźnie przedmioty odległe, a jeśli się kurczy – kształt
bardziej wypukły (zakrzywiony) i oko skupione jest na obiektach bliskich. Kiedy człowiek się
starzeje, soczewka staje się mniej elastyczna i bardziej płaska.
Na podstawie: D. McLaughlin, J. Stamford, D. White, Krótkie wykłady. Fizjologia człowieka, Warszawa 2012.
Przedstaw konsekwencje zmniejszonej elastyczności soczewki dla widzenia przedmiotów z bliska u osób wcześniej zdrowych.
Człowiek odbiera ze środowiska różnorodne bodźce, które w narządach zmysłów są przetwarzane
na impulsy nerwowe i analizowane w odpowiednich obszarach kory mózgowej.
Uzupełnij tabelę opisującą odbieranie oraz przetwarzanie bodźców wzrokowych i słuchowych. Wpisz odpowiednie nazwy.
Alergia jest nadmierną reakcją układu odpornościowego na obecność pewnych antygenów,
które zwykle nie wywołują odpowiedzi immunologicznej. Alergenami są np. pyłek roślin,
zarodniki grzybów, roztocze, sierść i naskórek zwierząt, niektóre substancje odżywcze,
np. gluten.
Na podstawie: www.pta.med.pl/praktyczne-porady.html
Spośród przedstawionych sposobów postępowania (1.–6.) wybierz i wpisz w tabelę wszystkie te, które pozwolą na unikanie kontaktu z alergenem osobie uczulonej na roztocze i osobie uczulonej na pyłek roślin.
Na schemacie cyframi 1–5 oznaczono kolejne etapy przemieszczania się pobranego tlenu
do komórek ciała człowieka.
Uzupełnij zdania I–IV: w wyznaczone miejsca wpisz określenia wybrane z poniższych. Niektóre określenia mogą być użyte więcej niż jeden raz.
dyfuzja wdech transport
I. W pierwszym etapie (1) odbywa się i do płuc dociera powietrze zawierające więcej tlenu niż powietrze pęcherzykowe w płucach.
II. Następnie (2) zachodzi tlenu z pęcherzyków płucnych do naczyń włosowatych.
III. W dalszych etapach (3, 4) odbywa się tlenu w kierunku komórek ciała.
IV. Ostatnim etapem (5) jest tlenu z naczyń włosowatych do komórek ciała.
W poniższych zdaniach opisano wybrane narządy układu oddechowego człowieka.
Narząd ten składa się z dziewięciu chrząstek połączonych ze sobą za pomocą stawów,
więzadeł i mięśni. Największa z nich u mężczyzn tworzy wyniosłość wyczuwalną przez
skórę.
Długość tego narządu wynosi około 12 cm, składa się on z kilkunastu chrząstek
o podkowiastym kształcie, zawiera nabłonek migawkowy, biorący udział w oczyszczaniu
powietrza.
Ten odcinek dróg oddechowych pełni funkcje oczyszczania, ogrzewania i nawilżania
powietrza.
Jest wspólnym odcinkiem drogi oddechowej i pokarmowej, zbudowanym z licznych
mięśni i błony śluzowej.
Do nazwy każdego z wymienionych poniżej narządów przyporządkuj jego opis wybrany spośród A–D.
Badano wpływ niedoboru witamin w diecie kobiet na ryzyko wystąpienia wady cewy
nerwowej u urodzonych przez nie dzieci. W tym celu porównano dwie grupy kobiet
i przebadano ich nowo narodzone dzieci.
Grupa I – kobiety, które planowały ciążę i uzupełniały dietę o witaminy
Grupa II – kobiety, które nie uzupełniały diety o witaminy ani przed ciążą, ani w czasie ciąży.
Wyniki tego badania przedstawiono w tabeli.
Grupa kobiet
Rodzaj diety
Liczba przebadanych dzieci
Liczba dzieci z wadami rozwojowymi (cewy nerwowej)
I
z uzupełnianiem witamin
141
1 (0,7%)
II
bez uzupełniania witamin
204
12 (5%)
Na podstawie: Biologia, pod red. N.A. Campbella, Poznań 2012.
a)
Wyjaśnij, dlaczego do opisanego badania potrzebny był udział wymienionych dwóch grup kobiet.
b)
Na podstawie wyników badania sformułuj wniosek dotyczący wpływu diety matki na występowanie wad rozwojowych u niemowląt.
Błonnikiem (włóknikiem) pokarmowym nazywamy zespół substancji ścian komórkowych
roślin nietrawionych i niewchłanianych w przewodzie pokarmowym człowieka. Jest to
mieszanina substancji o charakterze polisacharydowym (celuloza, hemicelulozy, pektyny,
gumy, śluz) i niepolisacharydowym (ligniny). Według ekspertów Światowej Organizacji
Zdrowia (WHO) dzienne spożycie przez człowieka błonnika pokarmowego powinno wynosić
ok. 30 g.
Na podstawie tekstu i własnej wiedzy oceń, czy informacje opisujące funkcję błonnika pokarmowego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Błonnik występuje w dużych ilościach w mięsie ryb oraz w mleku, dlatego ich spożywanie korzystnie wpływa na perystaltykę jelit.
P
F
2.
Błonnik spowalnia rozkład cukrów złożonych w jelicie, pomaga w utrzymaniu stabilnego poziomu glukozy we krwi.
P
F
3.
Błonnik przyśpiesza trawienie białka i tłuszczu, dlatego korzystnie wpływa na metabolizm.
