1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii

Anatomia i fizjologia człowieka

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 3. (1 pkt)

Anatomia i fizjologia - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Podczas wysiłku fizycznego w organizmie człowieka zachodzą takie procesy fizjologiczne, jak: zwiększone zaopatrywanie pracujących mięśni w glukozę, kwasy tłuszczowe i tlen, eliminowanie nadmiaru ciepła z organizmu, usuwanie z mięśni produktów przemiany materii, np. kwasu mlekowego i CO2. Procesy te możliwe są dzięki zmianom w pracy komórek, narządów i układów. Przykłady takich zmian (I–III) przedstawiono poniżej.

I. rozszerzenie naczyń krwionośnych w skórze
II. większa częstotliwość i pogłębienie oddechów
III. nasilone wychwytywanie glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych z krwi przez włókna mięśniowe

Oceń, czy w tabeli trafnie przyporządkowano zmiany w pracy komórek, narządów i układów (I–III) do procesów fizjologicznych człowieka wykonującego pracę fizyczną w pomieszczeniu o temperaturze pokojowej. Zaznacz T (tak), jeśli przyporządkowanie jest prawidłowe, albo N (nie) – jeśli jest nieprawidłowe.
1. Eliminowanie nadmiaru ciepła z organizmu jest ułatwione dzięki I i II. T N
2. Usuwanie produktów przemiany materii, np. kwasu mlekowego i CO2, z włókien mięśniowych do krwi jest możliwe dzięki I i III. T N
3. Zaopatrzenie pracujących włókien mięśniowych w odpowiednią ilość substratów oddychania tlenowego jest możliwe dzięki II i III. T N

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 18. (3 pkt)

Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono poziom przeciwciał w surowicy krwi w pierwotnej odpowiedzi immunologicznej (po podaniu w szczepionce antygenu) i we wtórnej odpowiedzi immunologicznej (po ponownym podaniu tego samego antygenu).

Odpowiedź odpornościowa - wykres
a)Oceń, czy poniższe stwierdzenia są właściwą interpretacją informacji przedstawionych na wykresie. Zaznacz T (tak), jeśli są, albo N (nie) – jeśli nie są.
1. Przeciwciała w surowicy krwi pojawiają się po upływie kilku dni od pierwszego podania antygenu w szczepionce. T N
2. Ponowne podanie antygenu skutkuje spadkiem poziomu przeciwciał w surowicy krwi. T N
3. Po ponownym podaniu antygenu szczytowy poziom przeciwciał w surowicy krwi jest osiągany szybciej niż po pierwszym podaniu antygenu. T N
b)Wyjaśnij przyczynę różnicy w czasie upływającym od podania antygenu do rozpoczęcia produkcji przeciwciał – w obu typach odpowiedzi immunologicznej.
c)Wśród rodzajów odporności wymienionych poniżej podkreśl trzy, które opisują przedstawioną odpowiedź immunologiczną.

swoista       nieswoista       wrodzona       nabyta       czynna       bierna

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 16. (2 pkt)

Układ hormonalny Podaj/wymień

Hormony to substancje chemiczne, które regulują metabolizm komórek, tkanek i narządów. Większość hormonów syntetyzowana jest przez komórki gruczołów dokrewnych, ale niektóre syntetyzowane są przez komórki nerwowe. Na schematach A i B przedstawiono oba typy komórek, a poniżej podano przykłady hormonów wydzielanych przez te komórki.

glukagon       kortyzol       oksytocyna       wazopresyna

Wydzielanie hormonów

Spośród wymienionych powyżej nazw hormonów:

a)wybierz i wpisz w wyznaczone miejsca pod schematami A i B po jednym przykładzie hormonu, którego sposób wydzielania ilustruje ten schemat.
b)wypisz nazwy tych dwóch hormonów, których działanie prowadzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi.

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 15. (3 pkt)

Metody badawcze i doświadczenia Układ pokarmowy i żywienie Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie

W celu zbadania, czy trzustka wydziela enzymy trawiące skrobię, przygotowano dwie probówki z wodnym roztworem skrobi, przy czym w obu probówkach zapewniono środowisko lekko zasadowe. Do pierwszej probówki dodano zmieloną surową trzustkę zwierzęcą (zestaw 1), a do drugiej – taką samą porcję zmielonej trzustki ugotowanej (zestaw 2). Do każdej z probówek dodano po kilka kropli płynu Lugola (wodny roztwór jodu w jodku potasu). Skrobia pod wpływem tego odczynnika zabarwia się na kolor ciemnoniebieski. Nieco krótsze łańcuchy dekstryn barwią się na kolor fioletowy, jeszcze krótsze – barwią się na kolor czerwono-brunatny. Krótkie łańcuchy cukrowe nie reagują z płynem Lugola.

a)Określ, który zestaw – 1 czy 2 – jest próbą badawczą. Odpowiedź uzasadnij.
b)Przedstaw zmiany zachodzące podczas doświadczenia, na podstawie których można stwierdzić, że trzustka wydziela enzymy trawiące skrobię. W odpowiedzi uwzględnij badany proces.
c)Wyjaśnij, dlaczego w tym doświadczeniu zapewniono lekko zasadowe środowisko mieszaniny w probówkach.

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 4. (2 pkt)

Budowa i funkcje komórki Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono aktywny i bierny transport jonów sodu (Na+) i potasu (K+) przez błonę komórkową neuronu.

Pompa sodowo-potasowa
a)Określ, która powierzchnia błony – I czy II – jest powierzchnią zewnętrzną błony neuronu. Odpowiedź uzasadnij.
b)Podaj nazwę białka przedstawionego na schemacie, które jest odpowiedzialne za aktywny transport jonów sodu i potasu.

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 22. (1 pkt)

Układ rozrodczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Poliembrionia to forma rozmnażania bezpłciowego, polegająca na podziale zygoty lub zarodka, powstałych w wyniku rozmnażania płciowego, na kilka (dwa lub więcej) rozwijających się zarodków. Poliembrionia występuje również u ludzi.

Określ, który rodzaj bliźniąt powstaje w wyniku poliembrionii. Odpowiedź uzasadnij.

A. bliźnięta monozygotyczne (jednojajowe)
B. bliźnięta dizygotyczne (dwujajowe)

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 20. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Na schemacie przedstawiono ilości wody pobieranej, wchłanianej, wydzielanej i wydalanej w układzie pokarmowym człowieka w ciągu doby.

Schemat wchłaniania wody w przewodzie pokarmowym
a)Podaj nazwy wydzielin oznaczonych na schemacie literami A i B.

A.
B.

b)Na podstawie informacji przedstawionych na schemacie określ, w którym odcinku układu pokarmowego wchłaniana jest największa ilość wody.

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Po wzięciu do ust niewielkiej szczypty mąki ziemniaczanej, zawierającej głównie skrobię, początkowo nie odczuwamy żadnego smaku. Po krótkim czasie i wymieszaniu skrobi ze śliną zaczynamy odczuwać smak słodki.

Wyjaśnij, uwzględniając procesy, które zachodzą w jamie ustnej, w jaki sposób dochodzi do opisanej zmiany smaków.

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 17. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Antybiotyki, stosowane doustnie, hamują rozwój symbiotycznych bakterii jelitowych, produkujących niektóre witaminy.

Wskaż witaminę, która jest produkowana przez bakterie w jelicie człowieka – podkreśl jej nazwę.

witamina A,         witamina C,         witamina D,         witamina E,         witamina K

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 16. (2 pkt)

Układ immunologiczny Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Na schemacie przedstawiono klasyfikację rodzajów odporności swoistej. Poniżej wymieniono różne przyczyny (1–4) nabywania odporności swoistej przez organizm człowieka.

  1. Zakażenie bakteriami chorobotwórczymi.
  2. Przekazanie przeciwciał wytworzonych w ciele matki przez łożysko do płodu.
  3. Podanie choremu gotowych przeciwciał w surowicy odpornościowej.
  4. Podanie szczepionki ochronnej.

Uzupełnij schemat, wpisując w wyznaczone kropkami miejsca numery (1–4), odpowiadające sposobom nabywania odporności danego typu.

Podział odporności

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (3 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono elementy łuku odruchowego.

Schemat łuku odruchowego
a)Narysuj, przy pogrubionych kreskach na schemacie, strzałki ilustrujące kierunek przepływu impulsu nerwowego w każdym neuronie.
b)Podaj nazwę neuronu oznaczonego na schemacie literą X.    
c)Określ, dlaczego przedstawiony schemat nie może ilustrować odruchu kolanowego.

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (1 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Odruchy są to utrwalone, automatyczne reakcje organizmu na różnego rodzaju bodźce.

Określ rodzaj każdego z odruchów wymienionych w tabeli. Zaznacz B (bezwarunkowy), jeśli dany odruch jest przykładem odruchu bezwarunkowego, albo W (warunkowy) – jeśli jest to przykład odruchu warunkowego.
1. Cofanie ręki po ukłuciu igłą. B W
2. Wydzielanie śliny po dotknięciu języka. B W
3. Wydzielanie śliny na widok czekolady. B W

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 10. (2 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj/wymień

Obwodowy układ nerwowy składa się z nerwów czaszkowych i nerwów rdzeniowych. Nerwy te mogą pełnić funkcje czuciowe, ruchowe lub mieszane (pełnią funkcje zarówno czuciowe, jak i ruchowe).

Na podstawie podanych informacji określ, jakie funkcje pełnią wymienione nerwy czaszkowe. Wybierz je spośród funkcji podanych w tekście i wpisz w wyznaczone miejsca.

  1. Nerw językowo-gardłowy: część nerwu unerwia mięśnie gardła odpowiadające za połykanie, a część tworzy włókna smakowe języka – funkcja
  2. Nerw węchowy: przewodzi impulsy nerwowe z jamy nosowej do mózgu – funkcja
  3. Nerw bloczkowy: unerwia mięśnie gałki ocznej, jego uszkodzenie jest przyczyną zeza – funkcja

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 9. (2 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

U kobiet w wieku 40–50 lat, z powodu zachodzących zmian hormonalnych, zaczyna się powolny spadek masy kostnej na skutek odwapnienia. Po pięćdziesiątym roku życia spadek ten jest u większości kobiet dość gwałtowny i może prowadzić do osteoporozy.

Zaproponuj dwa działania, które pomogą kobietom zapobiegać ubytkowi masy kostnej prowadzącemu do osteoporozy. Uzasadnij proponowane działania.

Działanie 1.

Uzasadnienie:

Działanie 2.

Uzasadnienie:

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Kości budujące szkielet człowieka są połączone ze sobą za pomocą różnych rodzajów stawów, mających różny zakres ruchów. Na przykład staw barkowy (ramienny) umożliwia ruchy kończyny górnej w wielu płaszczyznach.

Zaznacz poniżej rodzaj stawu, do którego należy staw barkowy.

  1. eliptyczny
  2. kulisty
  3. zawiasowy
  4. siodełkowaty

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Układ powłokowy Podaj/wymień

W utrzymaniu przez organizm człowieka stałej temperatury ciała uczestniczą różne mechanizmy, które polegają na regulowaniu utraty energii cieplnej z organizmu lub niedopuszczeniu do jego nadmiernego wychłodzenia. W procesach tych uczestniczy również skóra, która jest także narządem czucia powierzchniowego.

a)Procesom (A i B) wymienionym poniżej, zapewniającym utrzymanie stałej temperatury ciała, przyporządkuj wszystkie elementy budowy (1–3), które w tym procesie uczestniczą.
  1. gruczoły potowe
  2. naczynia krwionośne
  3. tkanka tłuszczowa

A. termoregulacja:       B. termoizolacja:

b)Podaj dwa przykłady receptorów znajdujących się w skórze właściwej, dzięki którym skóra jest narządem czucia powierzchniowego.

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 5. (1 pkt)

Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Krążenie wieńcowe zaopatruje w tlen mięsień sercowy. Tętnice wieńcowe (prawa i lewa) odchodzą od aorty. Ich coraz drobniejsze rozgałęzienia doprowadzają krew do naczyń włosowatych w różnych częściach mięśnia sercowego. Żyły krążenia wieńcowego zbierają krew z włosowatych naczyń wieńcowych i doprowadzają ją przez zatokę żylną lub bezpośrednio do prawego przedsionka.

Podkreśl – w nawiasie poniższego zdania – poprawne określenie dotyczące obiegu krwi, do którego należy krążenie wieńcowe.

Z podanego opisu wynika, że krążenie wieńcowe jest częścią (małego / dużego) obiegu krwi.

Strony