1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii

Anatomia i fizjologia człowieka

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 20. (2 pkt)

Choroby człowieka Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj/wymień

W siatkówce oka człowieka występują dwa rodzaje komórek receptorowych tzw. fotoreceptorów.

a)Podaj nazwy obu rodzajów komórek receptorowych siatkówki.
b)Określ, na czym polega choroba zwana ślepotą zmierzchową (kurzą ślepotą), i podaj najczęstszą przyczynę jej powstania, wynikającą z błędów żywieniowych.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacje do rozwiązania zadania 18. i 19.

Krzywizny kręgosłupa człowieka (lordozy i kifozy) kształtują się stopniowo w rozwoju pozazarodkowym, począwszy od czwartego miesiąca życia. Na rysunkach A i B przedstawiono kręgosłup noworodka (A) oraz kręgosłup człowieka dorosłego (B). Cyframi I–IV oznaczono kolejne odcinki kręgosłupa z wyłączeniem odcinka ogonowego.

Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości przedstawionych kręgosłupów.

Kręgosłup noworodka i człowieka dorosłego

Wypełnij tabelę dotyczącą budowy czterech podstawowych odcinków kręgosłupa człowieka dorosłego.

Odcinek kręgosłupa Nazwa odcinka kręgosłupa Liczba kręgów
I
II
III
IV

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Podaj/wymień

Informacje do rozwiązania zadania 18. i 19.

Krzywizny kręgosłupa człowieka (lordozy i kifozy) kształtują się stopniowo w rozwoju pozazarodkowym, począwszy od czwartego miesiąca życia. Na rysunkach A i B przedstawiono kręgosłup noworodka (A) oraz kręgosłup człowieka dorosłego (B). Cyframi I–IV oznaczono kolejne odcinki kręgosłupa z wyłączeniem odcinka ogonowego.

Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości przedstawionych kręgosłupów.

Kręgosłup noworodka i człowieka dorosłego

Na podstawie analizy rysunków porównaj budowę kręgosłupa noworodka z budową kręgosłupa człowieka dorosłego. Podaj jedno podobieństwo i jedną różnicę.

Podobieństwo
Różnica

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 17. (1 pkt)

Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń prawdziwość informacji dotyczących cyklu pracy serca człowieka. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeśli informacja jest fałszywa.

P/F
1. Zamknięcie zastawek przedsionkowo-komorowych wywołane jest skurczem komór.
2. Zastawki półksiężycowate otwierają się, kiedy ciśnienie w komorach jest niższe niż w tętnicach.
3. Spośród faz cyklu pracy serca (pauza, skurcz przedsionków, skurcz komór) najdłużej trwa skurcz przedsionków.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 16. (1 pkt)

Układ krążenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Mioglobina jest czerwonym barwnikiem mięśni należącym, podobnie jak i hemoglobina, do białek z grupy hemoprotein. Mioglobina zbudowana jest z jednego łańcucha polipeptydowego połączonego z jedną cząsteczką hemu, w odróżnieniu od hemoglobiny, która jest zbudowana z czterech łańcuchów polipeptydowych połączonych z czterema cząsteczkami hemu. Wiąże tlen znacznie mocniej niż hemoglobina, tworząc związek zwany oksymioglobiną. Maksymalne wysycenie tlenem mioglobiny następuje przy wartościach ciśnienia tlenu o wiele niższych, niż dla hemoglobiny.

Na podstawie informacji zawartych w tekście i własnej wiedzy uzupełnij tabelę porównującą hemoglobinę z mioglobiną.

Porównywana cecha Hemoglobina Mioglobina
Liczba łańcuchów polipeptydowych w cząsteczce
Powinowactwo do tlenu (większe / mniejsze)
Nazwa związku powstałego z połączenia z tlenem

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 15. (1 pkt)

Układ krążenia Choroby człowieka Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Badanie krwi ma dużą wartość diagnostyczną, ponieważ niektórym chorobom towarzyszą charakterystyczne zmiany składu i właściwości krwi.

Każdej z wymienionych chorób przyporządkuj najbardziej prawdopodobną zmianę w obrazie morfotycznym krwi człowieka chorego na tę chorobę.

Choroba Zmiana w obrazie morfotycznym krwi
A. Stan zapalny wyrostka robaczkowego 1. spadek liczby leukocytów
B. Niedokrwistość hemolityczna (anemia) 2. spadek liczby płytek krwi
C. Krwotoki i krwiaki wywołane niedostatecznym krzepnięciem krwi 3. spadek liczby erytrocytów
4. wzrost liczby leukocytów

A.
B.
C.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 13. (1 pkt)

Układ oddechowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Wentylacja płuc u człowieka polega na rytmicznych ruchach klatki piersiowej i obejmuje dwie fazy – wdech i wydech.

Zaznacz proces, który występuje tylko podczas wdechu.

  1. Wzrost ciśnienia w płucach
  2. Zmniejszenie się objętości klatki piersiowej
  3. Unoszenie się klatki piersiowej w górę i na boki
  4. Rozluźnienie mięśni międzyżebrowych i przepony

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (1 pkt)

Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W płucach dorosłego człowieka pomieścić się może około 5 litrów powietrza. Jest to tzw. pojemność całkowita płuc. Składa się na nią powietrze określane jako: oddechowe, zalegające, zapasowe i dopełniające. Pojemnością życiową płuc nazywamy największą ilość powietrza, jaką można usunąć z płuc podczas maksymalnego wydechu.

Korzystając z tekstu, wyjaśnij, na czym polega różnica między pojemnością życiową płuc a pojemnością całkowitą płuc człowieka.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Układ oddechowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Drogi oddechowe tworzą system kanałów doprowadzających powietrze do płuc, w których pobrane powietrze jest dostosowywane do sprawnej wymiany gazowej.
Na rysunku przedstawiono układ oddechowy człowieka. nozdrza

Układ oddechowy człowieka
a)Do wymienionych nazw części układu oddechowego człowieka przyporządkuj litery, którymi oznaczono je na rysunku.

oskrzele
krtań
tchawica

b)Podkreśl trzy właściwości powietrza, które są nabywane podczas jego przemieszczania się przez drogi oddechowe człowieka.

Powietrze w drogach oddechowych zostaje:

oziębione,    ogrzane,    nawilżone,    osuszone,    oczyszczone.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 10. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących witamin. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.

P/F
1. Witaminy lub prowitaminy dostarczane są do organizmu człowieka wyłącznie z pożywieniem.
2. Witaminy, podobnie jak wszystkie inne składniki pokarmowe, podlegają w przewodzie pokarmowym hydrolizie enzymatycznej.
3. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach mogą być magazynowane w organizmie w tkance tłuszczowej lub wątrobie.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 9. (1 pkt)

Układ hormonalny Podaj/wymień

Narząd ten jest gruczołem produkującym soki trawienne i wydzielającym je do dwunastnicy. Wydziela też do krwi hormony wytwarzane przez odmienne komórki, zgrupowane w niewielkich skupiskach zwanych „wyspami”.

Podaj nazwę jednego z hormonów produkowanych przez opisany gruczoł oraz określ funkcję tego hormonu w organizmie człowieka.

Nazwa hormonu
Funkcja

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono dzienne zapotrzebowanie energetyczne ludzi w różnych grupach wiekowych oraz ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Przedstawione dane pozwalają na sformułowanie pewnych uogólnień dotyczących wpływu różnych czynników na zapotrzebowanie energetyczne ludzi.

Grupa ludzi Zapotrzebowanie energetyczne (w kJ)
Dziewczęta
13 - 15 lat
16 - 20 lat
Chłopcy
13 - 15 lat
16 - 20 lat
Kobiety
Praca siedząca
Ciężka praca
Mężczyźni
Praca siedząca
Ciężka praca
Bardzo ciężka praca 		 
11721
11302
 
13814
15488
 
9628
13395
 
10884
16744
18837
Na podstawie: E. Pyłka-Gutowska, E. Jastrzębska, Biologia cz. 1, Kielce 2002.

Na podstawie analizy tabeli zaznacz zdanie nieprawdziwe. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

Zapotrzebowanie na energię

  1. u kobiet nie zawsze jest mniejsze niż u mężczyzn.
  2. u ludzi rośnie wraz z ich wiekiem niezależnie od płci.
  3. u młodzieży jest zależne zarówno od płci, jak i od wieku.
  4. niezależnie od płci u osób dorosłych jest tym większe im cięższa jest wykonywana praca.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 5. (1 pkt)

Choroby człowieka Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Ważnym składnikiem pokarmów roślinnych jest błonnik, gdyż odgrywa on istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, np. w żołądku ma zdolność wiązania nadmiaru kwasu solnego, a dzięki zdolności pęcznienia zwiększa objętość treści pokarmowej. Natomiast w jelitach pobudza ich ruchy robaczkowe. W jego obecności zmniejsza się wchłanianie cholesterolu i kwasów tłuszczowych.

Na podstawie powyższego tekstu podkreśl chorobę, której można zapobiegać stosując dietę bogatą w błonnik.

zaparcia,   bulimia,   cukrzyca,   miażdżyca,   osteoporoza

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 4. (3 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono dzienne normy wybranych witamin zalecane dla kobiet i mężczyzn w wieku 19–60 lat oraz powyżej 60 lat, wyrażone w miligramach na osobę.

Witamina Zalecana dzienna norma witamin [mg/osobę]
kobiety 19-60 lat
 mężczyźni 19-60 lat
 kobiety powyżej 60 lat
 mężczyźni powyżej 60 lat
C
 70 70 60 70
B1 1,9 2,0 1,4 1,5
B2 1,8 2,6 2,0 2,2
B6 2,0 2,4 2,2 2,4
E 9-10 10 10 10
Źródło: A. Ziemba, Witaminomania, Wiedza i Życie, nr 1/2000.
a)Narysuj diagram słupkowy porównujący zalecane dzienne normy trzech witamin z grupy B u kobiet w przedziale wieku 19–60 lat i w wieku powyżej 60 lat.
b)Podaj przykład czynnika, innego niż wiek lub płeć, od którego zależy zapotrzebowanie człowieka na witaminy. Odpowiedź uzasadnij.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 3. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Nieprawidłowe odżywianie się człowieka, zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym, uznane zostało za czynnik ryzyka wielu chorób.

Zaznacz w tabeli wiersz, w którym prawidłowo zestawiono skutki zdrowotne wywołane zbyt niską zawartością wapnia i żelaza w organizmie człowieka.

Wapń Żelazo
A kamienie żółciowe spadek odporności
B krzywica kości nadciśnienie tętnicze
C nadciśnienie tętnicze marskość wątroby
D osteoporoza niedokrwistość

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 19. (1 pkt)

Układ immunologiczny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W transplantologii stosuje się różnego rodzaju środki zmniejszające lub eliminujące niebezpieczeństwo odrzucania przeszczepionego narządu przez organizm biorcy. Najczęściej podaje się biorcy leki immunosupresyjne, których działanie hamuje aktywność immunologiczną całego układu odpornościowego. Obecnie wprowadza się metodę polegającą na wywołaniu u biorcy stanu tolerancji na antygeny dawcy, przy zachowaniu całkowitej reaktywności na pozostałe antygeny.

Uzasadnij, że przedstawiona metoda jest korzystniejsza dla organizmu biorcy niż metoda oparta na podawaniu leków immunosupresyjnych.

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Układ hormonalny Podaj/wymień

Poziom glukozy we krwi regulowany jest przez insulinę i glukagon. Przeprowadzono badanie stężenia insuliny i glukagonu we krwi zdrowych osób. Obserwacje rozpoczęto na godzinę przed spożyciem posiłku bogatego w węglowodany i prowadzono w ciągu czterech godzin po jego spożyciu. Wyniki badania przedstawiono na wykresie.

Wykres stężenia insuliny i glukagonu
a)Na podstawie wykresu określ, jak podczas drugiej godziny pomiaru zmieniało się stężenie:
insuliny
glukagonu
b)Podaj nazwę narządu, który wydziela insulinę i glukagon.

Strony