1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii

Anatomia i fizjologia człowieka

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 14. (1 pkt)

Układ hormonalny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń prawdziwość informacji dotyczących wazopresyny (ADH). Wpisz obok każdego zdania w tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe.

P/F
1. Intensywne pocenie się podczas wysiłku fizycznego skutkuje zwiększeniem ilości ADH uwalnianego do krwi z przysadki.
2. ADH zwiększa przepuszczalność kanalików zbiorczych dla wody, dzięki czemu chroni organizm przed jej utratą.
3. Wzrost wydzielania ADH następuje wtedy, gdy zwiększa się zawartość wody w organizmie.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 13. (2 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Receptory w jamie ustnej człowieka są przystosowane do wyczuwania między innymi czterech podstawowych rodzajów smaku: słodkiego, słonego, kwaśnego i gorzkiego.
W tabeli zamieszczono informacje o stopniu wrażliwości kubków smakowych człowieka na wybrane substancje chemiczne, które mogą znaleźć się w pożywieniu.

Rodzaje substancji Próg wrażliwości kubków smakowych – ilość danej substancji w g/dm3
gorzkie 0,0003 g/dm3
kwaśne 0,02 g/dm3
słone 0,5 g/dm3
słodkie 4 g/dm3
Na podstawie: M. Noske, Smak pełen tajemnic, „Wiedza i Życie” nr 12, 2011.
a)Na podstawie danych z tabeli podaj, na który rodzaj substancji zmysł smaku człowieka jest najbardziej wyczulony.
b)Wykaż znaczenie adaptacyjne zdolności wykrywania rodzaju substancji, na którą zmysł smaku człowieka jest najbardziej wyczulony.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Układ krążenia Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Warunki wysokogórskie, charakteryzujące się szczególnie niskim ciśnieniem atmosferycznym i obniżonym ciśnieniem parcjalnym tlenu, są przyczyną występowania tzw. „górskiego typu adaptacyjnego” u ludzi stale mieszkających na tych obszarach. Występują u tych osób charakterystyczne cechy morfologiczno-fizjologiczne, których przykłady zamieszczono poniżej. Cechy adaptacyjne ludzi żyjących w warunkach wysokogórskich w porównaniu z cechami ludzi mieszkających na nizinach to:

  1. większy udział szpiku czerwonego w kościach,
  2. większe stężenie hemoglobiny w erytrocytach,
  3. zwiększona częstotliwość oddechów,
  4. większa pojemność płuc,
  5. szybsze tętno.
Na podstawie: Biologia. Podręcznik dla studentów medycyny, pod red. W. N. Jarygina, Warszawa 1991.

Spośród wymienionych cech (A–E) wybierz jedną związaną z funkcjonowaniem układu krwionośnego i jedną związaną z funkcjonowaniem układu oddechowego. Uzasadnij znaczenie adaptacyjne każdej z tych cech do życia ludzi w warunkach wysokogórskich.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 1. (2 pkt)

Skład organizmów Układ hormonalny Podaj/wymień Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Wapń jest ważnym składnikiem organizmu człowieka. W osoczu krwi powinno znajdować się około 2,2–2,6 mmol/l jonów tego pierwiastka, niezbędnego do wielu procesów wewnątrzkomórkowych. Obniżenie poziomu jonów wapnia we krwi skutkuje uruchomieniem jego zasobów zgromadzonych w kościach.

a)Wśród przykładów procesów zachodzących w komórkach organizmu człowieka zaznacz ten proces, w którym istotny udział biorą jony wapnia.
  1. Polaryzacja błony komórkowej.
  2. Skurcz komórek mięśniowych.
  3. Przenoszenie elektronów w łańcuchu oddechowym.
  4. Łączenie podjednostek rybosomów podczas biosyntezy białka.
b)Podaj nazwę hormonu, którego wydzielanie się zwiększa, gdy poziom jonów wapnia we krwi jest zbyt niski.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 22. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą, w której ciśnienie krwi w spoczynku przekracza wartości graniczne uznane za prawidłowe. Zmiana stylu życia może obniżać wartości ciśnienia tętniczego u osób z ciśnieniem podwyższonym i zapobiegać rozwojowi choroby u osób, które mają do niej skłonności uwarunkowane genetycznie. W leczeniu i profilaktyce choroby nadciśnieniowej zaleca się normalizację masy ciała oraz przestrzeganie odpowiedniej diety.

Spośród podanych zaleceń żywieniowych wybierz dwa, które mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Zaleca się ograniczyć

  1. ilość spożywanej soli kuchennej (NaCl).
  2. spożycie pokarmów bogatych w błonnik.
  3. spożycie produktów bogatych w witaminy, zwłaszcza witaminę C.
  4. spożycie produktów bogatych w tłuszcze nasycone, zwłaszcza wędlin.
  5. spożycie pokarmów mlecznych, bogatych w związki wapnia i magnezu.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 21. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń prawdziwość informacji dotyczących witamin. Wpisz w prawej kolumnie tabeli literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest fałszywe.

P/F
1. Witamina A jest niezbędna do syntezy barwnika wzrokowego.
2. Wchłanianie witamin A, D, E i K może być zwiększone przez obecność tłuszczów w pokarmie.
3. Kuracja antybiotykiem może spowodować niedobory witaminy C.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Układ krążenia Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Tłuszcze, które są nierozpuszczalne w wodzie, krążą we krwi człowieka w postaci związanej z białkami jako lipoproteiny. Do najważniejszych lipoprotein biorących udział w transporcie cholesterolu w naszym organizmie należą lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL), określane mianem „dobrego cholesterolu”, i lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL), zwane „złym cholesterolem”.
Na schemacie przedstawiono dwa modele (X i Y) lipoprotein transportujących cholesterol w obwodowych naczyniach krwionośnych.

Funkcje lipoprotein
a)Określ, który z przedstawionych na schemacie modeli lipoprotein (X czy Y), jest ilustracją HDL. Odpowiedź uzasadnij.
b)Podaj przykład zalecenia dotyczącego sposobu odżywiania się dla osoby, u której stwierdzono podwyższony poziom LDL i zbyt niski poziom HDL we krwi.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (3 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Jelito cienkie jest najdłuższym odcinkiem przewodu pokarmowego człowieka. Treść pokarmowa docierająca do jelita cienkiego jest w nim przesuwana i w tym czasie podlega procesom trawienia chemicznego, a strawione składniki pokarmowe są wchłaniane do nabłonka jelita, skąd są przekazywane do naczyń krwionośnych lub limfatycznych.

Podaj po jednym przykładzie cech budowy jelita, które są przystosowaniem do:

  1. przesuwania treści pokarmowej ,
  2. trawienia pokarmu ,
  3. wchłaniania strawionych składników pokarmowych .

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 17. (1 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Uporządkuj we właściwej kolejności wymienione poniżej etapy powstawania wrażeń słuchowych. Wpisz w tabelę numery 2–5.

Etap Numer
Drganie błony okienka owalnego oraz drganie płynu wypełniającego wnętrze ślimaka.
Ruchy rzęsek komórek narządu Cortiego i powstanie impulsu nerwowego.
Przenoszenie drgań błony bębenkowej na drgania kosteczek słuchowych.
Przewodzenie fali dźwiękowej przez przewód słuchowy. 1
Dotarcie impulsów nerwowych do ośrodka słuchu.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 16. (1 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Akomodacja oka jest związana ze zmianą krzywizny soczewki. Soczewka oka może stawać się bardziej płaska lub bardziej kulista, a jej zdolność skupiania promieni świetlnych może się zmniejszać lub zwiększać.
Określ, w jaki sposób zmienia się kształt soczewki podczas przenoszenia wzroku z przedmiotów bliskich na przedmioty odległe.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 15. (1 pkt)

Układ krążenia Układ wydalniczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Funkcjonowanie organizmu człowieka jest możliwe dzięki współdziałaniu układów i narządów, czego przykładem może być współpraca układu krwionośnego i wydalniczego. Krew dostarcza do nerek tlen i składniki odżywcze niezbędne do uzyskania energii, koniecznej dla zachodzących tam procesów, natomiast w nerkach wytwarzany jest hormon erytropoetyna, którego wydzielanie się zwiększa, gdy we krwi znajduje się zbyt mało tlenu.

Uzasadnij, podając inny niż w tekście argument, że układ krwionośny i wydalniczy współdziałają w organizmie człowieka.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 14. (2 pkt)

Układ hormonalny Podaj/wymień

Wazopresyna, czyli hormon antydiuretyczny (ADH) produkowany przez podwzgórze i uwalniany z tylnego płata przysadki mózgowej, jest ważnym regulatorem bilansu wodnego w organizmie człowieka.
Na schemacie przedstawiono mechanizm hormonalnej regulacji zawartości wody w organizmie człowieka.

Działanie wazopresyny - schemat
a)Do miejsc oznaczonych na schemacie literami A i B przyporządkuj określenia odpowiadające wydzielaniu ADH – zwiększone, zmniejszone – i zapisz je poniżej.

A.
B.

b)Podaj, jakie objawy wywoła niedobór hormonu ADH, spowodowany uszkodzeniem komórek tylnego płata przysadki.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 13. (1 pkt)

Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Informacje do zadania 12. i 13.

W organizmie człowieka na regulację gospodarki węglowodanowej wpływają dwa przeciwstawnie działające hormony: insulina i glukagon.
W tabeli zamieszczono wyniki pomiaru stężenia insuliny i glukagonu podczas intensywnego wysiłku fizycznego.

Czas od rozpoczęcia ćwiczeń fizycznych (godziny)
 Stężenie hormonów we krwi (pmol/l)
insulina glukagon
0 450 110
1 375 125
2 260 150
3 210 240
4 180 450
Na podstawie: E. Jastrzębska, Tajemnice ludzkiego ciała. Zeszyt ćwiczeń do biologii, Kielce 2003.

Wyjaśnij, dlaczego podczas wysiłku fizycznego zwiększa się wydzielanie glukagonu do krwi.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (2 pkt)

Układ hormonalny Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Informacje do zadania 12. i 13.

W organizmie człowieka na regulację gospodarki węglowodanowej wpływają dwa przeciwstawnie działające hormony: insulina i glukagon.
W tabeli zamieszczono wyniki pomiaru stężenia insuliny i glukagonu podczas intensywnego wysiłku fizycznego.

Czas od rozpoczęcia ćwiczeń fizycznych (godziny)
 Stężenie hormonów we krwi (pmol/l)
insulina glukagon
0 450 110
1 375 125
2 260 150
3 210 240
4 180 450
Na podstawie: E. Jastrzębska, Tajemnice ludzkiego ciała. Zeszyt ćwiczeń do biologii, Kielce 2003.

Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres liniowy, ilustrujący poziom stężenia insuliny i glukagonu we krwi, w kolejnych godzinach ćwiczeń fizycznych. Zastosuj jeden układ współrzędnych.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Podaj/wymień Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Za ruchy kończyny dolnej w stawie kolanowym odpowiedzialne są mięśnie antagonistyczne, których lokalizację przedstawiono na rysunku A (widok kończyny od przodu) i B (widok kończyny od tyłu).

Mieśnie kończyny dolnej
a)Określ, który z mięśni przedstawionych na rysunkach A i B, kurcząc się, powoduje ruch kończyny dolnej przedstawiony na rysunku C.
b)Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.

Mięsień, którego skurcz wywołuje ruch kończyny przedstawiony na rysunku C, pełni funkcję

  1. zginacza
  2. prostownika
  3. odwodziciela
  4. przywodziciela

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 10. (2 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono prędkość przewodzenia impulsów przez włókna nerwowe rdzenne (z osłonką mielinową) o różnej średnicy aksonów.
Średnica aksonu [μm] 2–5 3–6 5–12 12–20
Prędkość przewodzenia impulsów [m/s] 12–30 15–30 30–70 70–120
Na podstawie: W. Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie, Warszawa 1997.
a)Na podstawie przedstawionych danych sformułuj wniosek określający zależność między prędkością przewodzenia impulsów nerwowych a średnicą aksonu.
b)Określ, czy włókna nerwowe rdzenne (mające osłonkę mielinową) przewodzą impulsy wolniej, czy – szybciej niż włókna nagie (nieposiadające osłonek). Odpowiedź uzasadnij.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 9. (3 pkt)

Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W aptekach dostępne są bez recepty różnego rodzaju preparaty lecznicze podnoszące odporność, zwane immunostymulatorami. Przeważnie zawierają substancje pochodzenia roślinnego, np. z aloesu, jeżówki czy żeń-szenia. Istotą działania immunostymulatorów jest pobudzenie i wzmocnienie odporności organizmu na infekcje wirusowe i bakteryjne. Pod wpływem tych substancji obserwuje się wzrost aktywności komórek układu odpornościowego – granulocytów obojętnochłonnych oraz makrofagów, zdolnych do bezpośredniego niszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych.

Na podstawie: http://ziola.pl
a)Na podstawie przedstawionych informacji zaznacz rodzaj odporności, którą opisane preparaty pobudzają w organizmie człowieka.
  1. odporność swoista
  2. odporność nieswoista
  3. odporność swoista i nieswoista
b)Uzasadnij, podając dwa argumenty, że takie preparaty powinno się stosować po konsultacji z lekarzem, chociaż są one dostępne bez recepty.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. (1 pkt)

Układ oddechowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń prawdziwość informacji dotyczących budowy i działania układu oddechowego człowieka. Wpisz w prawej kolumnie tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest fałszywe.

P/F
1. Krtań jest narządem wchodzącym w skład układu oddechowego i pokarmowego.
2. Tchawica stanowi fragment dróg oddechowych i jest jednocześnie narządem głosu.
3. Przepona, kurcząc się, opuszcza się w dół, co skutkuje zwiększeniem pojemności klatki piersiowej.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Układ immunologiczny Podaj/wymień

Limfa (chłonka) powstaje jako przesącz z włosowatych naczyń krwionośnych do przestrzeni międzykomórkowych i trafia do naczyń tworzących układ limfatyczny. Swoim składem jest więc zbliżona do osocza krwi, choć w odróżnieniu od niego zawiera nieco większy procent tłuszczu. Wśród elementów morfotycznych zdecydowaną większość stanowią limfocyty.

Na podstawie powyższego tekstu wymień dwie funkcje, które limfa pełni w organizmie człowieka.

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 5. (2 pkt)

Metody badawcze i doświadczenia Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W celu ustalenia grupy krwi pacjenta dodano próbki jego krwi do surowicy krwi grupy A oraz do surowicy krwi grupy B. W obydwu zestawach zaszła aglutynacja krwinek.

Określ, jaką grupę krwi miał pacjent. Wyjaśnij wynik badania, uwzględniając obecność przeciwciał w zastosowanych surowicach.

Grupa krwi pacjenta

Wyjaśnienie

Strony