Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji, uniknąć duplikatów zadań lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej.
Rozkład lipidów w tkance tłuszczowej katalizowany jest przez lipazę triacyloglicerolową,
której aktywność jest regulowana hormonalnie.
Na schemacie przedstawiono mechanizm aktywacji i dezaktywacji lipazy triacyloglicerolowej.
Na podstawie analizy schematu opisz dwa przedstawione tam sposoby hamującego wpływu insuliny na rozkład lipidów.
Na schemacie przedstawiono budowę fragmentu układu pokarmowego człowieka.
a)
Podaj nazwy elementów układu pokarmowego oznaczonych na schemacie literami A, D i F.
A. D. F.
b)
Podaj nazwę elementu układu pokarmowego, który oprócz pełnienia funkcji gruczołu trawiennego wydziela również hormony. Określ rolę tych hormonów w organizmie człowieka.
Na schemacie przedstawiono rolę kalcytoniny i parathormonu w utrzymaniu odpowiedniego
poziomu jonów wapnia w osoczu krwi.
Poniżej podano przykłady procesów, które regulowane są przez hormony przedstawione na schemacie. Zaznacz ten, który jest przykładem działania kalcytoniny.
Ogólnie działanie hormonów polega na stymulacji lub hamowaniu pewnych mechanizmów
w komórkach narządów docelowych. Wiele hormonów ma działanie wzajemnie
antagonistyczne.
Spośród niżej wymienionych hormonów wybierz dwa, które działają wzajemnie antagonistycznie, i podaj, na czym polega antagonizm ich działania.
Czekając na egzamin, zdający denerwowali się. Odczuwali szybsze bicie serca, szybciej
i głębiej oddychali, pociły się im dłonie, niektórzy byli bladzi.
a)
Wpisz literę, którą poniżej oznaczono właściwe uzupełnienie zdania.
Opisane reakcje organizmu są uwarunkowane działaniem autonomicznego układu nerwowego.
części współczulnej,
części przywspółczulnej,
obydwu części
b)
Podaj nazwę hormonu, którego działanie wywołuje reakcje opisane w tekście, oraz nazwę gruczołu dokrewnego, który go wydziela.
U niektórych osób dochodzi do zaburzeń w wydzielaniu kortyzolu, który jest wytwarzany z cholesterolu w korze nadnerczy. Przed rozpoczęciem leczenia pacjenta ważne jest ustalenie, czy niedobór kortyzolu spowodowany jest niedoczynnością przysadki w zakresie produkcji ACTH (kortykotropiny), czy też przyczyną jest uszkodzenie komórek kory nadnerczy. W tym celu przeprowadza się specjalny test z metyraponem – inhibitorem enzymu, odpowiedzialnego za ostatni etap produkcji kortyzolu z cholesterolu. Oznacza się u pacjenta poziom ACTH i 11-deoksykortyzolu, następnie podaje się metyrapon, i po określonym czasie znów oznacza się poziom obu substancji.
Na schemacie przedstawiono regulację wydzielania kortyzolu oraz miejsce działania metyraponu.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Po podaniu metyraponu u pacjentów z niedoczynnością kortykotropową przysadki
poziom ACTH i poziom 11-deoksykortyzolu znacznie wzrastają.
poziom ACTH i poziom 11-deoksykortyzolu pozostają bez zmian.
poziom ACTH pozostaje bez zmian, a poziom 11-deoksykortyzolu spada.
poziom ACTH wzrasta, a poziom 11-deoksykortyzolu pozostaje bez zmian.
Hormony to substancje chemiczne, które regulują metabolizm komórek, tkanek i narządów.
Większość hormonów syntetyzowana jest przez komórki gruczołów dokrewnych, ale niektóre
syntetyzowane są przez komórki nerwowe. Na schematach A i B przedstawiono oba typy
komórek, a poniżej podano przykłady hormonów wydzielanych przez te komórki.
glukagon kortyzol oksytocyna wazopresyna
Spośród wymienionych powyżej nazw hormonów:
a)
wybierz i wpisz w wyznaczone miejsca pod schematami A i B po jednym przykładzie hormonu, którego sposób wydzielania ilustruje ten schemat.
b)
wypisz nazwy tych dwóch hormonów, których działanie prowadzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi.
Zdolność odbioru sygnałów z otoczenia i odpowiedzi na te sygnały jest cechą organizmów. W organizmach wielokomórkowych istnieją złożone mechanizmy służące do tworzenia, przesyłania i odbioru sygnałów umożliwiających kontrolę nad powstawaniem i pracą wszystkich komórek.
Na schematach A i B przedstawiono dwa mechanizmy przekazywania sygnałów w organizmie wielokomórkowym.
Na podstawie schematów podaj jedną różnicę i jedno podobieństwo między nerwowym a hormonalnym mechanizmem pobudzania komórek docelowych.
Oceń prawdziwość informacji dotyczących wazopresyny (ADH). Wpisz obok każdego zdania w tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe.
P/F
1.
Intensywne pocenie się podczas wysiłku fizycznego skutkuje zwiększeniem ilości ADH uwalnianego do krwi z przysadki.
2.
ADH zwiększa przepuszczalność kanalików zbiorczych dla wody, dzięki czemu chroni organizm przed jej utratą.
3.
Wzrost wydzielania ADH następuje wtedy, gdy zwiększa się zawartość wody w organizmie.
Wapń jest ważnym składnikiem organizmu człowieka. W osoczu krwi powinno znajdować się około 2,2–2,6 mmol/l jonów tego pierwiastka, niezbędnego do wielu procesów wewnątrzkomórkowych. Obniżenie poziomu jonów wapnia we krwi skutkuje uruchomieniem jego zasobów zgromadzonych w kościach.
a)
Wśród przykładów procesów zachodzących w komórkach organizmu człowieka zaznacz ten proces, w którym istotny udział biorą jony wapnia.
Polaryzacja błony komórkowej.
Skurcz komórek mięśniowych.
Przenoszenie elektronów w łańcuchu oddechowym.
Łączenie podjednostek rybosomów podczas biosyntezy białka.
b)
Podaj nazwę hormonu, którego wydzielanie się zwiększa, gdy poziom jonów wapnia we krwi jest zbyt niski.
Wazopresyna, czyli hormon antydiuretyczny (ADH) produkowany przez podwzgórze i uwalniany z tylnego płata przysadki mózgowej, jest ważnym regulatorem bilansu wodnego w organizmie człowieka.
Na schemacie przedstawiono mechanizm hormonalnej regulacji zawartości wody w organizmie człowieka.
a)
Do miejsc oznaczonych na schemacie literami A i B przyporządkuj określenia odpowiadające wydzielaniu ADH – zwiększone, zmniejszone – i zapisz je poniżej.
A.
B.
b)
Podaj, jakie objawy wywoła niedobór hormonu ADH, spowodowany uszkodzeniem komórek tylnego płata przysadki.
W organizmie człowieka na regulację gospodarki węglowodanowej wpływają dwa przeciwstawnie działające hormony: insulina i glukagon.
W tabeli zamieszczono wyniki pomiaru stężenia insuliny i glukagonu podczas intensywnego wysiłku fizycznego.
Czas od rozpoczęcia ćwiczeń fizycznych (godziny)
Stężenie hormonów we krwi (pmol/l)
insulina
glukagon
0
450
110
1
375
125
2
260
150
3
210
240
4
180
450
Na podstawie: E. Jastrzębska, Tajemnice ludzkiego ciała. Zeszyt ćwiczeń do biologii, Kielce 2003.
Wyjaśnij, dlaczego podczas wysiłku fizycznego zwiększa się wydzielanie glukagonu do krwi.
W organizmie człowieka na regulację gospodarki węglowodanowej wpływają dwa przeciwstawnie działające hormony: insulina i glukagon.
W tabeli zamieszczono wyniki pomiaru stężenia insuliny i glukagonu podczas intensywnego wysiłku fizycznego.
Czas od rozpoczęcia ćwiczeń fizycznych (godziny)
Stężenie hormonów we krwi (pmol/l)
insulina
glukagon
0
450
110
1
375
125
2
260
150
3
210
240
4
180
450
Na podstawie: E. Jastrzębska, Tajemnice ludzkiego ciała. Zeszyt ćwiczeń do biologii, Kielce 2003.
Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres liniowy, ilustrujący poziom stężenia insuliny i glukagonu we krwi, w kolejnych godzinach ćwiczeń fizycznych. Zastosuj jeden układ współrzędnych.
Narząd ten jest gruczołem produkującym soki trawienne i wydzielającym je do dwunastnicy. Wydziela też do krwi hormony wytwarzane przez odmienne komórki, zgrupowane w niewielkich skupiskach zwanych „wyspami”.
Podaj nazwę jednego z hormonów produkowanych przez opisany gruczoł oraz określ funkcję tego hormonu w organizmie człowieka.
Poziom glukozy we krwi regulowany jest przez insulinę i glukagon. Przeprowadzono badanie stężenia insuliny i glukagonu we krwi zdrowych osób. Obserwacje rozpoczęto na godzinę przed spożyciem posiłku bogatego w węglowodany i prowadzono w ciągu czterech godzin po jego spożyciu. Wyniki badania przedstawiono na wykresie.
a)
Na podstawie wykresu określ, jak podczas drugiej godziny pomiaru zmieniało się stężenie:
insuliny
glukagonu
b)
Podaj nazwę narządu, który wydziela insulinę i glukagon.
Wazopresyna (ADH) i oksytocyna mają całkowicie odmienne działanie, mimo chemicznego podobieństwa. Wazopresyna działa pobudzająco, a jej poziom wzrasta u człowieka pod wpływem stresu. Powoduje m.in. skurcz naczyń krwionośnych, podnosi ciśnienie krwi i podobnie jak adrenalina, przygotowuje organizm do walki bądź ucieczki. Oksytocyna ma działanie ogólnie relaksujące, łagodzi stres, powoduje obniżenie ciśnienia krwi i uśmierza ból.
Poniżej przedstawiono budowę chemiczną obu opisanych substancji.
a)
Na podstawie schematu dokonaj korekty poniższych zdań, wykreślając w nawiasach niewłaściwe określenia, tak aby zdania (A–C) poprawnie opisywały podobieństwo obu przedstawionych substancji.
Podobieństwo budowy chemicznej oksytocyny i wazopresyny wynika z tego, że:
Są (enzymami / hormonami), należącymi do (oligopeptydów / lipidów).
Składają się z (9 / 11) aminokwasów, z których (7 / 9) jest takich samych.
W każdym łańcuchu (występuje / nie występuje) mostek dwusiarczkowy.
b)
Podaj, inną niż opisana w tekście, rolę oksytocyny i wazopresyny (ADH) w organizmie człowieka.
