Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji, uniknąć duplikatów zadań lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej.
U człowieka występują cztery grupy krwi: A, B, AB i 0.
Na schemacie przedstawiono jedną z grup krwi, oznaczając odpowiednią literą obecność
antygenów w błonach erytrocytów oraz rodzaje przeciwciał znajdujących się w osoczu tej
krwi.
a)
Ustal, którą grupę krwi przedstawiono na schemacie.
b)
Uzupełnij poniższy schemat tak, aby przedstawiał krew grupy 0.
c)
Czy osobie z grupą krwi AB można przetoczyć krew grupy A? Odpowiedź uzasadnij.
Miażdżyca jest chorobą zwyrodnieniową naczyń krwionośnych spowodowaną gromadzeniem
się tłuszczów, głównie cholesterolu, wzdłuż ścian tętnic. Czynnikami, które sprzyjają
rozwojowi tej choroby, są m.in. zaburzenia gospodarki węglowodanowej i gospodarki
tłuszczowej, a także otyłość. W profilaktyce miażdżycy zaleca się codzienną aktywność
fizyczną.
Wyjaśnij, w jaki sposób aktywność fizyczna może ograniczać rozwój miażdżycy.
W tabeli przedstawiono objętość krwi przepływającej w ciągu minuty przez niektóre narządy
człowieka w czasie odpoczynku oraz w czasie wysiłku fizycznego.
Narząd
Objętość krwi przepływającej w czasie minuty [cm3 /min]
w czasie odpoczynku
w czasie wysiłku fizycznego
Mózg
700
750
Serce
200
750
Płuca
100
200
Mięśnie szkieletowe
750
12 500
Wątroba
1 350
600
Skóra
300
1 900
Na podstawie: T. Greenwood, R. Allan, L. Sheperd, A. Janta, B. Sągin, M. Skodowska, tłum. M. Starczewska, Biologia 1, Seria z tangramem – teoria i ćwiczenia, Gdańsk 2006
a)
Wymień nazwy dwóch narządów, w których podczas wysiłku najsilniej wzrasta przepływ krwi, i wskaż po jednej przyczynie tego zjawiska.
b)
Uwzględniając informacje zawarte w tabeli, wyjaśnij, dlaczego nie zaleca się spożywania obfitych posiłków przed intensywnym wysiłkiem fizycznym.
Na schemacie przedstawiono krążenie krwi w organizmie człowieka. Literami A–D
oznaczono części serca.
a)
Do niżej podanych nazw części serca przyporządkuj litery, którymi oznaczono je na schemacie.
Prawy przedsionek
Prawa komora
Lewy przedsionek
Lewa komora
b)
Uzupełnij schemat, tak aby odzwierciedlał kierunek transportu i zawartość we krwi gazów oddechowych (O2 i CO2). Wpisz w wyznaczone miejsca określenia krążącej krwi utlenowana lub odtlenowana.
Regularne ćwiczenia fizyczne są jednym ze sposobów zapobiegania i leczenia choroby
niedokrwiennej serca (choroby wieńcowej). Ludzie prowadzący aktywny tryb życia i regularnie
uprawiający ćwiczenia fizyczne wykazują o połowę mniejsze ryzyko zachorowania na choroby
serca. Również otyli, którzy są bardziej aktywni, znajdują się w grupie osób mniej zagrożonych
chorobami układu krążenia.
Podaj dwa argumenty uzasadniające korzystny wpływ aktywności fizycznej na układ krążenia.
Proces krzepnięcia krwi składa się z wielu etapów prowadzących do wytworzenia skrzepu.
Głównym składnikiem skrzepu są włókna nierozpuszczalnego białka fibryny powstające
z rozpuszczonego w osoczu fibrynogenu. Innymi składnikami osocza, biorącymi udział
w procesach krzepnięcia krwi, są protrombina oraz jony wapnia.
Na podstawie schematu wyjaśnij, w jaki sposób na proces krzepnięcia krwi wpływa zbyt niski poziom wapnia w organizmie.
Tlenek węgla(II) – czad jest gazem śmiertelnie trującym dla człowieka, natomiast owady
mogą prawidłowo funkcjonować także wówczas, gdy w otaczającym je powietrzu znajduje
się aż 50% czadu, o ile zawiera ono odpowiednią ilość tlenu.
Wyjaśnij, dlaczego czad nie jest gazem trującym dla owadów.
Wysoka zawartość cholesterolu we krwi jest czynnikiem ryzyka wystąpienia miażdżycy.
Cholesterol jest transportowany w osoczu krwi z białkami w postaci wielkocząsteczkowych
kompleksów – lipoprotein. Lipoproteiny o małej gęstości (LDL) odkładają cholesterol
na ścianach naczyń krwionośnych. Lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) zbierają cholesterol
i transportują go do wątroby.
W tabeli przedstawiono wyniki badań czterech osób, u których zmierzono poziom lipoprotein
LDL i HDL we krwi.
Osoba
Poziom HDL (mmol/dm3)
Poziom LDL (mmol/dm3)
Stosunek HDL : LDL
A.
1.6
2.4
0,67 : 1
B.
1.4
4.1
0,34 : 1
C.
1.6
3.2
0,50 : 1
D.
1.7
2.4
0,71 : 1
Na podstawie powyższych informacji wskaż osobę, która jest najbardziej zagrożona chorobą wieńcową. Odpowiedź uzasadnij.
Typowe leczenie osób, które uległy zaczadzeniu polega na podawaniu chorym czystego tlenu
przy użyciu maski bądź w komorze tlenowej. Natomiast w przypadku ciężkiego zaczadzenia
przeprowadza się transfuzję krwi.
a)
Wyjaśnij, na czym polega szkodliwe działanie czadu na transport tlenu w organizmie człowieka.
b)
Wyjaśnij, dlaczego w lżejszych przypadkach zaczadzenia wystarcza podanie tlenu, a w przypadkach ciężkich przeprowadza się transfuzję krwi.
Powinowactwo barwników oddechowych do tlenu wyrażane jest procentowym nasyceniem
cząsteczki barwnika tlenem przy odpowiednim ciśnieniu gazu.
Na wykresie przedstawiono powinowactwo do tlenu dwóch barwników oddechowych:
hemoglobiny występującej we krwi i mioglobiny występującej w mięśniach.
Na podstawie analizy powyższych informacji wyjaśnij, na czym polega współdziałanie hemoglobiny i mioglobiny w dostarczaniu tlenu do pracy intensywnie pracujących mięśni szkieletowych.
Na rysunku przedstawiono budowę ściany naczynia krwionośnego włosowatego.
Podaj jedną, widoczną na rysunku, cechę budowy naczynia włosowatego i określ jej znaczenie w procesie wymiany składników między krwią a tkankami ciała.
Jednym z badań laboratoryjnych krwi jest oznaczanie hematokrytu. Hematokryt – to stosunek
objętości erytrocytów do objętości pełnej krwi. Wyrażany jest zwykle w procentach
lub w postaci ułamka (tzw. frakcji objętości). Prawidłowe wartości poziomu hematokrytu
dla osób dorosłych są następujące:
Erytrocyty płodu mają większą zdolność do wiązania tlenu niż erytrocyty matki. Zawierają
one hemoglobinę płodową, która różni się od hemoglobiny dorosłego człowieka.
Na schemacie przedstawiono krzywe dysocjacji hemoglobiny we krwi matki i płodu
w łożysku.
Podaj literę, którą oznaczono na schemacie krzywą dysocjacji hemoglobiny płodowej.
Odpowiedź uzasadnij.
Krew wypompowywana jest z serca do tętnic przez lewą i prawą komorę. Obie komory mają
taką samą pojemność, ale różnią się ciśnieniem krwi, wytwarzanym podczas skurczu.
Przeciętne ciśnienie krwi u dorosłego człowieka w lewej komorze serca wynosi 120 mm Hg,
natomiast w prawej komorze zaledwie 25 mm Hg.
Odwołując się do funkcji obu komór, wyjaśnij, dlaczego różnią się one wytwarzanym
ciśnieniem krwi.
