Scharakteryzuj metan i tlenek węgla(IV) w temperaturze pokojowej i pod ciśnieniem
atmosferycznym. Wybierz ich właściwości spośród podanych poniżej i wpisz(zgodnie z podanym przykładem) w odpowiednie kolumny tabeli.
ciało stałe, ciecz, gaz
bezbarwny, barwny
słabo rozpuszczalny w wodzie, praktycznie nierozpuszczalny w wodzie
palny, niepalny
gęstość mniejsza od gęstości powietrza, gęstość większa od gęstości powietrza
W przemyśle wapno gaszone otrzymuje się w dwuetapowym procesie. Najpierw węglan
wapnia poddaje się rozkładowi w temperaturze 1000°C. W wyniku tego procesu otrzymuje
się tlenek zwany wapnem palonym, który w procesie gaszenia przekształca się w wapno
gaszone.
Uzupełnij poniższy schemat otrzymywania wapna gaszonego z węglanu wapnia.
W puste (większe) pola wpisz wzory związków chemicznych. W pole umieszczone nad
strzałką oznaczoną numerem 1 wpisz warunki konieczne do przeprowadzenia
przemiany, a w pole nad strzałką oznaczoną numerem 2 wpisz wzór drugiego substratu
przemiany.
W produkcji witaminy C na skalę przemysłową wykorzystuje się metody chemiczne
i biotechnologiczne. W pierwszym etapie pięcioetapowej syntezy glukoza jest redukowana
do sorbitu (sorbitolu), który w następnym etapie poddany zostaje utlenieniu. Ponieważ nie ma
takiego odczynnika chemicznego, który w sposób wystarczająco selektywny utleniłby tylko
jedną z grup hydroksylowych do grupy karbonylowej, proces ten prowadzony jest
enzymatycznie przy udziale mikroorganizmów Acetobacter suboxydans. Przebieg dwóch
pierwszych etapów syntezy witaminy C zilustrowano na poniższym schemacie.
Na podstawie: John McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2000.
Uzupełnij wzory produktów I i II etapu syntezy witaminy C – wpisz w zaznaczone pola
wzory odpowiednich fragmentów ich cząsteczek.
Przeprowadzono ciąg przemian opisany poniższym schematem.
Uzupełnij poniższą tabelę. Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) związku organicznego
oznaczonego na schemacie literą B. Określ typ reakcji (addycja, eliminacja,
substytucja), w wyniku której powstaje związek C.
Z konfiguracji elektronowej atomu (w stanie podstawowym) pierwiastka X wynika, że w tym
atomie:
elektrony rozmieszczone są na czterech powłokach elektronowych
na podpowłoce 3d liczba elektronów sparowanych jest dwa razy mniejsza od liczby elektronów niesparowanych.
1.1. (0–1)
Uzupełnij poniższą tabelę – wpisz symbol pierwiastka X, dane dotyczące jego położenia w układzie okresowym oraz symbol bloku konfiguracyjnego (energetycznego), do którego należy pierwiastek X.
Symbol pierwiastka
Numer okresu
Numer grupy
Symbol bloku
1.2. (0–1)
Uzupełnij poniższy zapis (stosując schematy klatkowe), tak aby przedstawiał on konfigurację elektronową atomu w stanie podstawowym pierwiastka X. W zapisie tym uwzględnij numery powłok i symbole podpowłok. Podkreśl ten fragment konfiguracji, który nie występuje w konfiguracji elektronowej jonu X2+ (stan podstawowy).
W cząsteczce kwasu askorbinowego (witaminy C) występują dwa enolowe atomy węgla,
czyli atomy węgla o hybrydyzacji sp2 z przyłączonymi grupami hydroksylowymi. Cząsteczka
tego związku zawiera ponadto dwa asymetryczne atomy węgla – o hybrydyzacji sp3
z przyłączonymi czterema różnymi podstawnikami. Poniżej przedstawiono wzór witaminy C,
w którym małymi literami oznaczono poszczególne atomy węgla.
Określ formalne stopnie utlenienia atomów węgla oznaczonych w podanym wzorze
kwasu askorbinowego literami a, b i f. Uzupełnij poniższą tabelę.
Przeprowadzono ciąg przemian opisany poniższym schematem.
Uzupełnij poniższą tabelę. Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) związku organicznego
oznaczonego na schemacie literą B. Określ typ reakcji (addycja, eliminacja,
substytucja), w wyniku której powstaje związek C.
Z konfiguracji elektronowej atomu (w stanie podstawowym) pierwiastka X wynika, że w tym
atomie:
elektrony rozmieszczone są na czterech powłokach elektronowych
na podpowłoce 3d liczba elektronów sparowanych jest dwa razy mniejsza od liczby elektronów niesparowanych.
1.1. (0–1)
Uzupełnij poniższą tabelę – wpisz symbol pierwiastka X, dane dotyczące jego położenia w układzie okresowym oraz symbol bloku konfiguracyjnego (energetycznego), do którego należy pierwiastek X.
Symbol pierwiastka
Numer okresu
Numer grupy
Symbol bloku
1.2. (0–1)
Uzupełnij poniższy zapis (stosując schematy klatkowe), tak aby przedstawiał on konfigurację elektronową atomu w stanie podstawowym pierwiastka X. W zapisie tym uwzględnij numery powłok i symbole podpowłok. Podkreśl ten fragment konfiguracji, który nie występuje w konfiguracji elektronowej jonu X2+ (stan podstawowy).
Siarczek baru można otrzymać przez ogrzewanie siarczanu(VI) baru z węglem
w podwyższonej temperaturze. Ta reakcja zachodzi zgodnie ze schematem:
BaSO4 + C
ogrzewanie
BaS + CO
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.
16.1. (1 pkt)
Uzupełnij schemat – wpisz stopnie utlenienia siarki i węgla.
16.2. (1 pkt)
W odpowiednie pola wpisz liczbę elektronów pobranych (poprzedzoną znakiem „+”) oraz liczbę elektronów oddanych (poprzedzoną znakiem „−”).
16.3. (1 pkt)
Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w schemacie reakcji.
BaSO4 + C
ogrzewanie
BaS + CO
16.4. (1 pkt)
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.
W opisanej reakcji węgiel jest (reduktorem / utleniaczem), gdyż ulega (redukcji / utlenieniu). Stopień utlenienia tlenu (się zmniejsza / się zwiększa / nie ulega zmianie).
Izotop radu 226Ra ulega rozpadowi α. Tej przemianie towarzyszy emisja promieniowania γ.
Cząstki α emitowane przez rad mogą służyć do wybijania neutronów z lekkich jąder, np.
berylu 9Be.
Na podstawie: A. Czerwiński, Energia jądrowa i promieniotwórczość, Warszawa 1998.
Napisz równania opisanych przemian jądrowych. Uzupełnij wszystkie pola w poniższych schematach.
Dwa pierwiastki oznaczone literami X i Z leżą w czwartym okresie układu okresowego
pierwiastków. Ponadto wiadomo, że w stanie podstawowym:
atom pierwiastka X ma na ostatniej powłoce sześć elektronów;
atom pierwiastka Z ma łącznie na ostatniej powłoce i na podpowłoce 3d sześć elektronów.
1.1. (0–1)
Uzupełnij poniższą tabelę. Wpisz symbole pierwiastków X i Z, dane dotyczące ich położenia w układzie okresowym oraz symbol bloku konfiguracyjnego, do którego należy każdy z pierwiastków.
Symbol pierwiastka
Numer grupy
Symbol bloku
pierwiastek X
pierwiastek Z
1.2. (0–1)
Wybierz pierwiastek (X albo Z), którego atomy w stanie podstawowym mają większą liczbę elektronów niesparowanych. Uzupełnij poniższy zapis, tak aby przedstawiał on konfigurację elektronową atomu w stanie podstawowym wybranego pierwiastka. Zastosuj schematy klatkowe, podaj numery powłok i symbole podpowłok.
1.3. (0–1)
Napisz wzór sumaryczny wodorku pierwiastka X oraz wzór sumaryczny tlenku pierwiastka Z, w którym ten pierwiastek przyjmuje maksymalny stopień utlenienia.
