Wśród komórek eukariotycznych wyróżnia się komórki roślinne, zwierzęce i komórki
grzybowe. Na rysunku przedstawiono dwa rodzaje komórek eukariotycznych (A i B),
w których cyframi (1–7) oznaczono ich organelle.
Na podstawie: A.J. Lack, D.E. Evans, Biologia roślin. Krótkie wykłady, Warszawa 2003, s. 4;
J. Nicklin, K. Graeme-Cook, R. Killington, Mikrobiologia. Krótkie wykłady, Warszawa 2012, s. 208, 220.
a)
Rozpoznaj rodzaje komórek eukariotycznych przedstawione na rysunku. Podpisz każdą z nich oraz podaj element budowy różniący je od siebie.
b)
Do każdego z elementów budowy oznaczonych cyframi 1 i 2 przyporządkuj po dwa zdania wybrane spośród I–VI, które ten element opisują.
Jest zbudowany z glikoprotein i kolagenu.
Jest zbudowany głównie z węglowodanów.
Jest zbudowany głównie z lipidów i białek.
Oddziela protoplast od środowiska zewnętrznego.
Chroni protoplast przed parowaniem i patogenami.
Uniemożliwia wzrost komórki.
Element budowy 1
Element budowy 2
c)
Uzupełnij tabelę przedstawiającą procesy zachodzące w organellach komórek A oraz B. W odpowiednich rubrykach wpisz nazwy poszczególnych organelli oraz wstaw znak +, jeśli wymieniony w tabeli proces zachodzi w organellum danej komórki lub znak –, jeśli nie zachodzi.
Na podstawie analizy przedstawionych wzorów i posiadanej wiedzy oceń prawdziwość informacji dotyczących budowy węglowodanów. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.
Lp.
Informacja
Prawda
Fałsz
1.
Cząsteczka monosacharydu zbudowana jest z co najmniej 3 atomów węgla.
2.
W cząsteczce monosacharydu każdy atom węgla połączony jest z grupą hydroksylową.
3.
Obecność polarnych grup hydroksylowych sprawia, że monosacharydy są hydrofobowe.
b)
Podaj przykład, innej niż przedstawiona powyżej, pentozy i określ jej biologiczne znaczenie.
c)
Każdemu z cukrów (I–III) przyporządkuj spośród A–D jego znaczenie dla organizmu roślinnego.
Jest głównym materiałem energetycznym dla komórek.
Stanowi związek wyjściowy do tworzenia cukrów bardziej złożonych.
Wchodzi w skład kwasów nukleinowych.
Stanowi materiał budulcowy ściany komórkowej roślin.
d)
Wyjaśnij, dlaczego cukry proste nie mogą być materiałem zapasowym w komórkach zwierząt. W odpowiedzi uwzględnij ich rozpuszczalność w wodzie.
Wśród węglowodanów, w zależności od ich budowy, wyróżnia się monosacharydy –
pojedyncze monomery, które mogą tworzyć większe cząsteczki: oligosacharydy (2–10
monomerów), oraz polisacharydy, zbudowane z więcej niż 10 monomerów. Na schemacie I
przedstawiono reakcję kondensacji dwóch cząsteczek glukozy (monomeru), w wyniku której
powstaje disacharyd, a na schemacie II – dwa disacharydy, z których każdy zbudowany
z dwóch różnych monomerów.
Na podstawie: B.D. Hames, N.M. Hooper, Biochemia. Krótkie wykłady, Warszawa 2002, s. 310.
a)
Podpisz powyższe wzory disacharydów w miejscach oznaczonych literami A–C. Ich nazwy wybierz spośród wymienionych.
Nazwy disacharydów: sacharoza, celobioza, trehaloza, maltoza, laktoza.
b)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Między dwiema cząsteczkami glukozy podczas reakcji kondensacji powstało wiązanie
Na schemacie przedstawiono klasyfikację związków organicznych budujących organizmy.
Poniżej przedstawiono listę nazw wybranych związków i grup związków organicznych (1–8)
budujących organizm człowieka:
albuminy
fruktoza
glikogen
glukoza
metaloproteiny
sacharoza
skrobia
steroidy
a)
Uzupełnij schemat – wpisz w puste ramki po jednym właściwym oznaczeniu cyfrowym związku lub grup związków wchodzących w skład organizmu człowieka.
b)
Z listy związków organicznych oraz ze schematu wybierz i zapisz nazwy dwóch związków, które gromadzone są w tkankach człowieka jako rezerwa energetyczna. Obok każdego związku podaj po jednym miejscu jego magazynowania w organizmie.
Aminokwasy, podobnie jak większość związków organicznych, można łatwo rozpoznać
po charakterystycznych grupach funkcyjnych. Z aminokwasów zbudowane są białka –
związki o skomplikowanej strukturze przestrzennej. Na schematach przedstawiono budowę
dwóch aminokwasów.
Źródło: Wybrane wzory i stałe fizykochemiczne na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki.
a)
Na wzorze strukturalnym cysteiny otocz kółkiem dwie grupy funkcyjne, charakterystyczne dla wszystkich aminokwasów. Oznacz je cyframi 1 i 2 oraz podaj ich nazwy.
1. 2.
b)
Zapisz wzór strukturalny dipeptydu powstałego z połączenia glicyny i cysteiny (Gly-Cys) oraz otocz linią lub zaznacz strzałką wiązanie peptydowe.
c)
Wyjaśnij, jakie znaczenie w tworzeniu struktury III-rzędowej białka ma cysteina.
Węglowodany, białka, lipidy i kwasy nukleinowe to grupy związków organicznych występujących
w organizmach. Poniżej przedstawiono wzór strukturalny pewnego związku organicznego.
a)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Przedstawiony związek jest dipeptydem, ponieważ
występują w nim grupy: hydroksylowa – OH i karboksylowa – COOH.
występują w nim grupy: aminowa – NH2 i karboksylowa – COOH.
występują w nim grupy: metylowa – CH3 i karboksylowa – COOH.
występuje w nim jedno wiązanie peptydowe między monomerami.
b)
Podaj nazwę pierwszego aminokwasu (od końca aminowego NH2) przedstawionego dipeptydu i wyjaśnij, czy może to być pierwszy aminokwas w syntetyzowanym łańcuchu polipetydowym.Skorzystaj z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin z biologii, chemii i fizyki.
c)
Zakładając, że przedstawiony dipeptyd jest końcowym fragmentem powstającego podczas translacji łańcucha polipeptydowego, podaj do którego końca przedstawionego dipeptydu zostanie przyłączony kolejny aminokwas, np. lizyna. Odpowiedź uzasadnij.
d)
Korzystając z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin z biologii, chemii i fizyki, podaj, jaki antykodon może mieć tRNA transportujący do rybosomu lizynę.
Przeprowadzono doświadczenie, którego przebieg zilustrowano na poniższym schemacie:
18.1. (0–1)
Podaj numery probówek, w których po zakończeniu doświadczenia pozostał biały osad
wodorotlenku cynku.
18.2. (0–1)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która zaszła w probówce III.
Uwzględnij, że jednym z produktów jest jon kompleksowy o liczbie koordynacyjnej 4.
Większość kationów metali występuje w roztworze wodnym w postaci jonów kompleksowych,
tzw. akwakompleksów, w których cząsteczki wody otaczają jon metalu, czyli są ligandami.
Dodanie do takiego roztworu reagenta, który z kationami danego metalu tworzy trwalsze
kompleksy niż woda, powoduje wymianę ligandów. Kompleksy mogą mieć różne barwy,
zależnie od rodzaju ligandów, np. jon Fe3+ tworzy z jonami fluorkowymi F − kompleks
bezbarwny, a z jonami tiocyjanianowymi (rodankowymi) SCN− – krwistoczerwony.
W dwóch probówkach znajdował się wodny roztwór chlorku żelaza(III). Do pierwszej
probówki wsypano niewielką ilość stałego fluorku potasu, co poskutkowało odbarwieniem
żółtego roztworu, a następnie do obu probówek dodano wodny roztwór rodanku potasu
(KSCN). Stwierdzono, że tylko w probówce drugiej pojawiło się krwistoczerwone zabarwienie.
W badanych roztworach występowały jony kompleksowe żelaza(III):
I rodankowy
II fluorkowy
III akwakompleks
Uszereguj wymienione jony kompleksowe zgodnie ze wzrostem ich trwałości. Napisz
w odpowiedniej kolejności numery, którymi je oznaczono.
Poniżej przedstawiono cztery wykresy ilustrujące zmianę wybranych wielkości fizycznych
charakteryzujących pierwiastki chemiczne (z wyłączeniem gazów szlachetnych) w funkcji ich
liczby atomowej.
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2004.
Podaj numer wykresu przedstawiającego zależność promienia atomowego od liczby
atomowej i numer wykresu przedstawiającego zależność elektroujemności pierwiastków
w skali Paulinga od liczby atomowej.
Numer wykresu przedstawiającego zależność promienia atomowego od liczby atomowej:
Numer wykresu przedstawiającego zależność elektroujemności w skali Paulinga od liczby
atomowej:
Żbik europejski (Felis silvestris silvestris) jest obok rysia euroazjatyckiego (Lynx lynx)
jedynym dzikim przedstawicielem rodziny kotowatych (Felidae) występującym w Polsce.
Żbiki są terytorialne: terytorium samca pokrywa się z terytoriami 2–3 samic. Żyją w lasach
liściastych lub mieszanych, z bogatym podszytem. Pokarm zdobywają przede wszystkim
na obrzeżach lasów, a także w zakrzaczeniach śródpolnych, na polanach leśnych, w dolinach
potoków i rzek.
Żbiki występują w południowo-wschodniej Polsce i są to rozproszone, niewielkie populacje - o łącznej liczebności co najwyżej 200 osobników. Trudność w oszacowaniu liczby żbików
sprawia ich swobodne krzyżowanie się z kotami domowymi (Felis silvestris catus), które
pochodzą od afrykańskiego podgatunku żbika (Felis silvestris lybica). Niektórzy naukowcy
uważają nawet, że kotożbiki (płodne mieszańce kota ze żbikiem) stanowią większość
osobników żyjących na wolności. Jak dotychczas, ścisła ochrona gatunkowa żbika
oraz ochrona jego siedlisk nie doprowadziły do znaczącego wzrostu liczebności populacji tego
kota.
Głównymi czynnikami zagrażającymi zmienności genetycznej żbika europejskiego są także
mała liczebność populacji i postępująca fragmentacja jego siedlisk. Zalecanym działaniem
ochronnym jest wyznaczenie i odtworzenie sieci korytarzy migracyjnych łączących ostoje tego
gatunku.
Na podstawie: Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce, pod red. Z. Głowacińskiego, Warszawa 2001,
P. Adamski i inni, Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000,
t.6, Warszawa 2004
22.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji oceń, które z poniższych wniosków
są uprawnione. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek jest uprawniony, albo N (nie) – jeśli jest
nieuprawniony.
1.
Ryś i żbik są klasyfikowane do różnych rodzajów należących do jednej rodziny.
T
N
2.
Kot domowy i żbik europejski są podgatunkami jednego gatunku.
T
N
3.
Żbik europejski jest przodkiem kota domowego.
T
N
22.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego krzyżowanie się żbików z kotami domowymi stanowi zagrożenie
dla istnienia żbika europejskiego. W odpowiedzi odnieś się do zmian w puli genowej żbika.
22.3. (0–2)
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego rozbudowa sieci drogowej
na terenach, na których występują żbiki europejskie, jest zagrożeniem dla ich liczebności
i różnorodności genetycznej. W odpowiedzi odnieś się do biologii żbika lub procesów
ewolucyjnych.
Allele genu warunkującego barwę sierści u większości szczepów myszy wykazują dominację
zupełną: dominujący allel B warunkuje umaszczenie czarne, a recesywny allel b – umaszczenie
brązowe. Recesywny allel d innego niesprzężonego genu hamuje w układzie
homozygotycznym ekspresję alleli B i b, co powoduje, że nie dochodzi do syntezy barwnika
i sierść jest wtedy biała.
18.1. (0–1)
Zapisz wszystkie możliwe genotypy myszy o sierści czarnej, uwzględniając oba geny
odpowiadające za umaszczenie myszy.
18.2. (0–2)
Określ stosunek liczbowy możliwych fenotypów wśród potomstwa podwójnie
heterozygotycznej samicy i samca będącego podwójną homozygotą recesywną. Zapisz
genotypy osobników rodzicielskich oraz odpowiednią krzyżówkę genetyczną
(szachownicę Punnetta).
Kwiaty pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica) są rozdzielnopłciowe, zielonkawe i niepozorne.
Są zebrane w kwiatostany wyrastające z kątów liści na długich i wiotkich osiach. Na jednych
roślinach znajdują się tylko kwiatostany męskie, a na innych – tylko żeńskie. W kwiatach
męskich znajdują się 4 pręciki, w żeńskich – jest obecny jednokomorowy słupek z dużym,
pędzelkowatym znamieniem.
Pokrzywa zwyczajna rośnie w wilgotnych lasach i zaroślach oraz na żyznych siedliskach
ruderalnych. Preferuje miejsca z dobrym dostępem do światła, w których obficie kwitnie
i owocuje, w miejscach zacienionych rośnie słabiej. Najlepiej rośnie na siedliskach wilgotnych,
jednak źle znosi długotrwałe zalanie gleby wodą.
Zbadano zawartość białka w nadziemnych organach pokrzywy zwyczajnej rosnącej na glebie
nawożonej różnymi dawkami nawozów azotowych. Wyniki badań przedstawiono w tabeli.
Numer próby
Dawka azotu [kg/ha]
Średnia zawartość białka [% suchej masy]
łodygi
liście
1.
0
12,6
24,2
2.
75
13,8
25,4
3.
150
14,1
24,9
4.
225
16,0
27,6
5.
300
16,5
29,4
Na podstawie: http://magazyn.salamandra.org.pl
Cz. Szewczuk, M. Mazur, Wpływ zróżnicowanych dawek nawozów azotowych na skład chemiczny pokrzywy
zwyczajnej (Urtica dioica L), „Acta Sci. Pol. Agricultura” 3 (1) 2004
8.1. (0–2)
Spośród A–F wybierz i zaznacz dwa poprawne wnioski, które można sformułować
na podstawie przedstawionych wyników.
Średnia zawartość białka w łodygach pokrzywy zwyczajnej zwiększa się wraz
ze wzrostem zawartości związków azotowych w glebie.
Wpływ nawozów azotowych na zawartość białka w nadziemnych organach pokrzywy.
Nawozy azotowe hamują syntezę białek w organach nadziemnych pokrzywy zwyczajnej.
Liście pokrzywy są bardziej wrażliwe na niedobór azotu w glebie niż jej łodygi.
Niezależnie od dawki azotu liście pokrzywy zwyczajnej osiągają większą średnią
procentową zawartość białka niż jej łodygi.
Wzrost zawartości związków azotowych w glebie skutkuje zwiększeniem rozmiarów liści
i łodyg pokrzywy zwyczajnej.
8.2. (0–1)
Określ, czy pokrzywa zwyczajna jest rośliną jednopienną, czy – dwupienną. Odpowiedź
uzasadnij.
8.3. (0–2)
Wypisz z tekstu dwie cechy budowy pokrzywy stanowiące przystosowanie
do wiatropylności i podaj, na czym polega każde z tych przystosowań.
U zwierząt podstawowymi materiałami zapasowymi, dostarczającymi substratów
do procesów oddychania komórkowego, są tłuszcze właściwe i glikogen.
Tłuszcze właściwe dostarczają ponad dwukrotnie więcej energii niż węglowodany
w przeliczeniu na jednostkę masy. Stanowią one główny materiał zapasowy np. u ptaków
wędrownych. U zwierząt nieprzemieszczających się, takich jak ostrygi i omułki, gromadzony
jest glikogen. Magazynuje go także wiele pasożytów jelitowych, m.in. glista ludzka.
Węglowodorowy łańcuch kwasu tłuszczowego ulega w mitochondriach degradacji
w powtarzających się cyklach, zwanych β-oksydacją. Wynikiem każdego obrotu cyklu, oprócz
powstawania FADH2 i NADH + H+, jest odłączenie acetylo-CoA, co skutkuje skróceniem
łańcucha kwasu tłuszczowego o dwa atomy węgla.
Utlenienie jednej cząsteczki nasyconego kwasu tłuszczowego, mającego określoną liczbę
atomów węgla, prowadzi do powstania o połowę mniejszej liczby cząsteczek acetylo-CoA.
Ten związek może być wykorzystany także jako substrat do wytwarzania cholesterolu. Do syntezy
jednej cząsteczki cholesterolu zużywanych jest 18 cząsteczek acetylo-CoA.
Na podstawię: http://www.drmichalak.pl/biochemia_tluszcze.htm
K. Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierząt. Adaptacja do środowiska, Warszawa 2008
5.1. (0–1)
Podaj nazwy etapów oddychania komórkowego, do których zostają włączone wymienione
poniżej produkty β-oksydacji.
FADH2 i NADH + H+:
acetylo-CoA:
5.2. (0–1)
Określ, ile cząsteczek kwasu laurynowego, który jest nasyconym kwasem tłuszczowym
o wzorze C11H23COOH, jest niezbędnych do syntezy jednej cząsteczki cholesterolu. Przedstaw obliczenia.
Obliczenia:
Odpowiedź:
5.3. (0–1)
Podkreśl nazwę narządu ludzkiego, w którym odbywa się synteza największej ilości
cholesterolu.
mięśnie
trzustka
skóra
wątroba
śledziona
5.4. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B
oraz odpowiedź spośród 1.–3.
U pasożytów jelitowych substancją zapasową jest
A.
glikogen,
ponieważ
1.
jest on bezpośrednim substratem oddychania komórkowego.
2.
ze względu na tryb życia muszą one gromadzić duże zapasy energii.
B.
tłuszcz,
3.
oddychają one beztlenowo i energię uzyskują wyłącznie w procesie glikolizy.
Miękisz powietrzny, zwany aerenchymą, występuje u roślin wodnych i roślin żyjących
na siedliskach podmokłych. Pełni on głównie funkcję tkanki przewietrzającej.
Na zdjęciu przedstawiono aerenchymę z kłącza tataraku.
Na podstawie : http://www.sbs.utexas.edu/mauseth/weblab/webchap3par/3.3-5.htm
4.1. (0–1)
Podaj jedną, widoczną na zdjęciu, cechę budowy aerenchymy, która różni tę tkankę
od innych typów tkanki miękiszowej i jest przystosowaniem do pełnienia funkcji
przewietrzającej.
4.2. (0–1)
Podaj przykład funkcji, którą pełni aerenchyma u roślin wodnych, innej niż
przewietrzanie.
U roślin przyrost ściany komórkowej na grubość polega na odkładaniu kolejnych warstw
włókien celulozowych na warstwy już istniejące.
W najwcześniej odkładanych warstwach ściany włókna celulozowe są ułożone poprzecznie
do kierunku wydłużania się komórki. Dopiero późniejsze warstwy są ułożone równolegle
do tej osi. Ściany wtórne powstają na ścianach pierwotnych od strony protoplastu,
po zakończeniu wzrostu wydłużeniowego komórki. Są zbudowane z kolejnych warstw
mikrofibryli celulozowych i często podlegają procesom lignifikacji, kutynizacji bądź
suberynizacji (korkowacenia).
Na schemacie zilustrowano wzrost wydłużeniowy komórki.
Na podstawie: J. Kopcewicz, Podstawy biologii roślin, Warszawa 2012,
N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2013.
3.1. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wzrostu komórek roślinnych są prawdziwe.
Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1.
Włókna celulozowe ułożone w ścianie pierwotnej poprzecznie do osi wzrostu (kierunku wzrostu) ograniczają wzrost komórki na grubość.
P
F
2.
Brak w ścianie pierwotnej włókien celulozowych ułożonych równolegle do osi wzrostu (kierunku wzrostu) sprawia, że możliwy staje się wzrost wydłużeniowy komórki.
P
F
3.
Pod wpływem turgoru włókna celulozowe w ścianie wtórnej rozsuwają się i komórka rośnie.
P
F
3.2. (0–1)
Na przykładzie jednej cechy wykaż związek budowy komórek korka z jego funkcją.
3.3. (0–1)
Podaj przykład tkanki roślinnej, której wtórne ściany komórkowe zawierają dużą ilość
ligniny, oraz określ, jaką funkcję w roślinie pełni ta tkanka.
Zrąb błon plazmatycznych tworzy dwuwarstwa lipidowa, której głównym składnikiem
są cząsteczki fosfolipidów. Ta dwuwarstwa jest półpłynna, ponieważ cząsteczki lipidów
nieustannie się w niej przemieszczają.
Płynność dwuwarstwy zależy m.in. od budowy cząsteczek fosfolipidów – jest ona tym bardziej
płynna, im więcej w niej cząsteczek fosfolipidów z krótkimi i nienasyconymi łańcuchami
węglowodorowymi. Na płynność błon ma również wpływ temperatura – jej wzrost skutkuje
zwiększeniem płynności dwuwarstwy.
Organizmy jednokomórkowe, które stale muszą dostosowywać się do różnych temperatur,
zmieniają skład fosfolipidowy swoich błon komórkowych tak, aby utrzymać względnie stały
stopień ich płynności.
Na schematach przedstawiono dwuwarstwę lipidową (A) i budowę cząsteczki fosfolipidu (B)
na przykładzie fosfatydylocholiny, której jeden łańcuch jest nienasycony.
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.
1.1. (0–1)
Spośród przykładów A–D wybierz i zaznacz ten rodzaj ruchu cząsteczek fosfolipidów,
który jest najmniej prawdopodobny w obrębie dwuwarstwy lipidowej błony komórkowej.
Na podstawie: http://www.biologydiscussion.com/cell-membrane/quick-notes-on-cell-membrane/38360
1.2. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. W każdym
nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Gdy temperatura środowiska wzrasta, to płynność błony komórkowej organizmu
jednokomórkowego (się zmniejsza / się zwiększa). Temu zjawisku przeciwdziała zmiana składu
błony komórkowej, która polega na (zmniejszeniu / zwiększeniu) udziału cząsteczek
o dłuższych łańcuchach węglowodorowych z mniejszą liczbą wiązań podwójnych.
1.3. (0–1)
Podaj nazwę lipidu występującego w błonie komórkowej zwierząt, innego niż
fosfatydylocholina, którego cząsteczki zmniejszają płynność dwuwarstwy lipidowej.
Poniżej przedstawiono wzory sumaryczne cukrów i ich pochodnych.
I
II
III
IV
C5H10O5
C6H12O6
C12H22O11
C6H12O7
Uzupełnij poniższe zdania. Wpisz numery, którymi oznaczono wzory odpowiednch
związków.
W wyniku reakcji związku z amoniakalnym roztworem zawierającym jony srebra powstają aniony związku . Wodorotlenek miedzi(II) utworzy roztwór o szafirowym zabarwieniu po dodaniu do związków .
Cukrami prostymi są związki . Wiązanie O-glikozydowe występuje w cząsteczce związku .
Aldehydy, w których cząsteczkach nie ma atomów wodoru w położeniu α (atomy wodoru przy
atomie węgla związanym z grupą aldehydową), reagują z mocnymi zasadami zgodnie ze
schematem:
2RCHO + NaOH → RCOONa + RCH2OH
Podczas tego procesu, zwanego reakcją Cannizzaro, następuje jednoczesne przejście aldehydu
w produkty o niższym oraz o wyższym stopniu utlenienia węgla (dysproporcjonowanie lub
dysmutacja).
Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii,
Warszawa 2007.
Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) lub uproszczony aldehydu, z którego w wyniku
reakcji Cannizzaro otrzymano benzenokarboksylan sodu (benzoesan sodu)
i fenylometanol (alkohol benzylowy), oraz podaj formalne stopnie utlenienia atomów
węgla, które uczestniczą w procesie utleniania i redukcji (przed reakcją i po reakcji).
Przeprowadzono ciąg przemian opisany poniższym schematem.
A Br2, światło1. CH3‒C(CH3)Br‒CH3KOH, etanol, T2. B H2O, H2SO43. C (produkt główny)
17.1. (0–1)
Organiczny produkt reakcji 1. ma jeden izomer o takim samym szkielecie węglowym. Napisz nazwę systematyczną opisanego izomeru organicznego produktu reakcji 1.
17.2. (0–2)
Napisz równanie reakcji prowadzącej do otrzymania związku organicznego oznaczonego
na schemacie literą B (reakcji 2. ) oraz równanie reakcji prowadzącej do otrzymania
związku organicznego oznaczonego na schemacie literą C (głównego produktu reakcji 3.).
Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.
W poniższej tabeli podana jest informacja dotycząca barwy wodnych roztworów zawierających
wybrane jony.
Jon
Barwa roztworu
Ni2+
zielony roztwór
Cu2+
niebieski roztwór
Ag+
bezbarwny roztwór
Płytki wykonane z dwóch metali: miedzi i niklu, zanurzono do roztworów azotanu(V) srebra(I)
znajdujących się w dwóch oddzielnych probówkach. Przebieg doświadczenia zilustrowano na
poniższym schemacie.
Po pewnym czasie trwania doświadczenia w każdej probówce zaobserwowano zmianę barwy
roztworu.
Spośród kationów: Ag+, Cu2+, Ni2+, wybierz i napisz wzór tego kationu, który jest
najsilniejszym utleniaczem.
