Przy ocenie stanu zanieczyszczenia wód podziemnych azotanami stosuje się następujące
normy:
Za wody zanieczyszczone uznaje się wody podziemne, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO3-/ dm3 .
Za wody zagrożone zanieczyszczeniem uznaje się wody podziemne, w których zawartość
azotanów wynosi 40 – 50 mg NO3-/ dm3 i wykazuje tendencję wzrostową.
Na wykresie przedstawiono zanieczyszczenia wód podziemnych azotanami w trzech wybranych punktach krajowej sieci monitoringu w latach 1999-2004.
a)
Korzystając z danych przedstawionych na wykresie, podaj:
numer stanowiska, na którym woda podziemna była zanieczyszczona azotanami przez cały okres prowadzenia monitoringu
numer stanowiska, w którym w latach 2002-2003 nie wystąpiło ani zanieczyszczenie, ani nawet zagrożenie zanieczyszczeniem azotanami.
b)
Podaj przykład możliwego źródła zanieczyszczenia wód podziemnych azotanami i zaproponuj odpowiednie działanie, które ograniczyłoby to zanieczyszczenie wód.
Na schemacie przedstawiono mechanizm regulacji ciśnienia osmotycznego krwi ssaka. Do
działania tego i innych mechanizmów homeostatycznych niezbędne są trzy podstawowe
elementy:
receptor
centrum kontrolujące
efektor.
a)
W wyznaczone na schemacie miejsca A i B, wpisz numery wszystkich określających je elementów, wybranych spośród wyżej wymienionych (1–3).
b)
Podaj nazwę przedstawionego mechanizmu regulacji ciśnienia osmotycznego krwi.
Układ nerwowy człowieka zużywa około 25% wytwarzanej w organizmie energii, a masa
tego układu stanowi 1–2% masy ciała, co oznacza, że zapotrzebowanie na energię tkanki
nerwowej jest znacznie większe niż innych tkanek.
Podaj dwa przykłady procesów zachodzących w neuronie, które wymagają nakładu energii (ATP).
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że są nosicielami HCV – wirusa powodującego
wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW typu C). Każdego roku rośnie liczba nosicieli
wirusa, rośnie też zagrożenie epidemiologiczne. Wirus ten przenosi się podczas kontaktu krwi
osoby zdrowej z krwią nosiciela.
Sformułuj dwa zalecenia, które zmniejszają ryzyko zakażenia wirusem HCV podczas zabiegów medycznych.
W fazie fotosyntezy zależnej od światła dochodzi do syntezy składników siły asymilacyjnej,
która jest niezbędna do przebiegu fazy niezależnej od światła.
Poniżej zapisano niepełne równanie reakcji fazy fotosyntezy zależnej od światła.
Wpisz w wyznaczonym miejscu substraty tej reakcji oraz podkreśl wśród jej produktów składniki siły asymilacyjnej.
Wakuola komórek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną – tonoplastem,
wypełniona sokiem komórkowym. W skład soku komórkowego wchodzą: woda, jony oraz
rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne. Stwierdzono też obecność
w nim różnych enzymów hydrolitycznych, np. peptydaz, glikozydaz.
Dzięcioł duży występuje w lasach i parkach, w całej Europie. Żeruje, wydobywając owady,
ich larwy i poczwarki spod kory starych drzew. W okresie zimowym odżywia się też
nasionami, np. sosny.
Podaj dwa poziomy troficzne w łańcuchu pokarmowym, do których można zaliczyć dzięcioła dużego.
Na podstawie analizy schematu i własnej wiedzy wykonaj poniższe polecenia.
a)
Oceń prawdziwość zdań dotyczących procesu translacji. Wpisz w odpowiednich miejscach tabeli literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest fałszywe.
P/F
1.
Każdy tRNA posiada wolny koniec, do którego przyłączany jest aminokwas.
2.
Kolejność kodonów na mRNA decyduje o kolejności aminokwasów w wytwarzanym białku.
3.
Proces translacji zachodzi w jądrze komórkowym.
b)
Podaj zestawienie nukleotydów w antykodonie tRNA przenoszącym tyrozynę (Tyr).
c)
Podaj znaczenie obecności porów w otoczce jądrowej dla procesu translacji.
Pchła ludzka jest pasożytem zewnętrznym człowieka. Całkowity rozwój tego owada trwa
zależnie od warunków zewnętrznych od 18 do 332 dni. Zapłodnione samice po napiciu się
krwi człowieka składają jaja, z których rozwijają się beznogie, ruchliwe i robakowate larwy,
żywiące się resztkami organicznymi. Po dwukrotnym linieniu następuje przeobrażenie larwy
w poczwarkę, z której powstaje imago. Imago żyje od 3 do 4 miesięcy i żywi się krwią.
a)
Podaj nazwę typu przeobrażenia występującego w cyklu rozwojowym pchły ludzkiej.
b)
Uzupełnij schemat cyklu rozwojowego pchły ludzkiej, wpisując wszystkie stadia rozwojowe wymienione w tekście.
Cechą budowy szkieletu ptaka jest obecność grzebienia na mostku. Na drodze ewolucji
niektóre z ptaków grzebień ten wtórnie utraciły.
Na rysunkach przedstawiono przykłady różnych ptaków: A – kazuar, B – pingwin,
C – myszołów.
Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości ptaków.
Podaj, które z przedstawionych ptaków mają grzebień na mostku i jaką rolę odgrywa ta struktura w sposobie poruszania się każdego z nich.
Jednym z rodzajów leukocytów we krwi człowieka są granulocyty obojętnochłonne –
neutrofile. Pełnią one funkcje obronne, głównie przeciwbakteryjne. Substancje chemiczne
wydzielane przez drobnoustroje chorobotwórcze wyzwalają u granulocytów zdolność
do przechodzenia przez nieuszkodzone ściany naczyń włosowatych, co umożliwia tym
komórkom przemieszczanie się do ognisk zapalnych (skupisk bakterii). Tam fagocytują
drobnoustroje chorobotwórcze i następnie trawią je dzięki enzymom zawartym w lizosomach.
Na podstawie: G. Góralski, W. Hałdaś, J. Kasza, A. Kłyś, R. Konieczny, M. Osiołek, M. Popielarska, A. Wojtusiak, Encyklopedia szkolna. Biologia, Kraków 2006.
a)
Na podstawie powyższych informacji podaj dwie cechy granulocytów obojętnochłonnych, które umożliwiają im skuteczną walkę z bakteriami.
b)
Wybierz i podkreśl dwie cechy opisanej odporności organizmu.
W Polsce elektrownie wiatrowe pokrywają zaledwie około 1% zapotrzebowania na energię.
Mimo wysokich kosztów produkcji energii elektrycznej w elektrowniach wiatrowych,
obserwuje się postępujący wzrost udziału energii wiatru w stosunku do innych źródeł energii,
np. paliw kopalnych. Dzieje się tak dlatego, że energetyka wiatrowa jest bardziej przyjazna
dla środowiska niż energetyka konwencjonalna. Jednak realizacja tzw. projektów wiatrowych
może również oddziaływać negatywnie, szczególnie na populacje ptaków.
a)
Podaj dwa argumenty potwierdzające pozytywny wpływ energetyki wiatrowej na środowisko przyrodnicze.
b)
Podaj jeden przykład negatywnego wpływu nieprzemyślanych lokalizacji elektrowni wiatrowych na populacje ptaków.
Dwaj bracia (I i II) są daltonistami. Każdy z nich ma czworo dzieci: dwie córki i dwóch
synów. Potomstwo brata I jest zdrowe, natomiast jeden syn i jedna córka brata II cierpią
na daltonizm.
a)
Zapisz najbardziej prawdopodobne genotypy obu braci i matek ich dzieci, posługując się symbolami: D – brak daltonizmu, d – daltonizm.
Genotyp brata I Genotyp matki jego dzieci
Genotyp brata II Genotyp matki jego dzieci
b)
Zaznacz, jakie jest prawdopodobieństwo, że córki brata I będą nosicielkami daltonizmu.
Grupy krwi człowieka (A, B, AB, i 0) uwarunkowane są występowaniem w populacji ludzkiej
trzech alleli oznaczonych jako: IA, IB, i. Rodzice dziecka mają grupę krwi A.
a)
Określ wszystkie możliwe genotypy tych rodziców, posługując się podanymi symbolami.
Genotypy matki
Genotypy ojca
b)
Przedstaw przypadek, kiedy dziecko tych rodziców będzie miało grupę krwi inną, niż rodzice. Zapisz odpowiednią krzyżówkę.
