Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji, uniknąć duplikatów zadań lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej.
Na rysunkach przedstawiono prawidłowe i trzy różne patologiczne krzywizny kręgosłupa.
Strzałkami oznaczono miejsca zmian.
Na podstawie rysunków podaj, na czym polega każda z przedstawionych zmian patologicznych kręgosłupa – uwzględnij nazwę odcinka, w którym występuje wygięcie, i kierunek wygięcia (boczne, ku przodowi, ku tyłowi ciała).
Kręgosłup człowieka zbudowany jest z kręgów różniących się budową w zależności
od odcinka, w którym występują. Pomiędzy trzonami kręgów występują krążki
międzykręgowe, zwane dyskami, zbudowane z tkanki łącznej. W centrum każdego krążka
znajduje się jądro miażdżyste otoczone pierścieniem włóknistym, który łączy każdy krążek
międzykręgowy z trzonami kręgów znajdujących się powyżej i poniżej niego. Krążki
międzykręgowe nie występują pomiędzy kręgiem szczytowym a obrotowym (pierwszym
a drugim kręgiem szyjnym) oraz pomiędzy kręgami krzyżowymi i pomiędzy kręgami
ogonowymi. Na rysunkach przedstawiono budowę kręgu lędźwiowego oraz położenie krążka
międzykręgowego między dwoma kręgami lędźwiowymi.
12.1. (0–1)
Wykaż związek między bardziej masywną budową kręgów lędźwiowych, w porównaniu do kręgów z innych odcinków kręgosłupa, a funkcją pełnioną przez te kręgi.
12.2. (0–1)
Określ przyczynę braku krążka międzykręgowego pomiędzy kręgiem szczytowym a obrotowym. W odpowiedzi uwzględnij wspólną funkcję tych kręgów.
W mięśniach człowieka wyróżniamy włókna mięśniowe typu I i typu II. Włókna mięśniowe
typu I kurczą się wolno, ale mogą pracować nieprzerwanie przez długi czas i nie ulegają
zmęczeniu. Włókna mięśniowe typu II są zdolne do szybkich i silnych skurczów, ale skurcze
te są krótkotrwałe i mięśnie szybko ulegają zmęczeniu. Zawartość włókien obu typów
w mięśniach człowieka jest różna i zależy od rodzaju jego aktywności fizycznej.
W tabeli przedstawiono procentową zawartość włókien mięśniowych typu I oraz typu II
w mięśniu pośladkowym ludzi o różnej aktywności fizycznej.
Ludzie o różnej aktywności fizycznej
Zawartość włókien mięśniowych
A (%)
B (%)
Człowiek przeciętnie wysportowany
53
47
Sprinter
24
76
Średniodystansowiec
62
38
Długodystansowiec (maratończyk)
79
21
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, pod red. M. Maćkowiak, A. Michalak, PWN, Warszawa 2008
Podaj, którą literą (A czy B) oznaczono kolumnę tabeli ilustrującą zawartość włókien typu I w mięśniu pośladkowym. Uzasadnij wybór.
Całkowita zawartość wapnia w organizmie człowieka wynosi 1,4–1,66% masy ciała, z czego 99% stanowi wapń w postaci związanej w kościach.
Na schemacie przedstawiono porównanie wskaźników masy kości (całkowity wapń w organizmie) u kobiet (♀) i mężczyzn (♂) w różnym wieku.
a)
Na podstawie schematu określ zmiany masy kości u kobiet w okresie menopauzy i po tym okresie, w stosunku do mężczyzn w tym samym wieku.
b)
Podaj przyczynę zmian w kościach kobiet w okresie menopauzy oraz nazwę choroby, którą na skutek tych zmian zagrożone są bardziej kobiety niż mężczyźni.
Jedną ze swoistych cech człowieka jest szeroka i krótka miednica, która stanowi przystosowanie układu ruchu do poruszania się na dwóch kończynach w postawie wyprostowanej.
Podaj inną niż wymieniona w tekście, swoistą cechę budowy szkieletu człowieka, która odróżnia go od innych naczelnych, i związana jest bezpośrednio z dwunożnym chodem.
U kobiet w wieku 40–50 lat, z powodu zachodzących zmian hormonalnych, zaczyna się powolny spadek masy kostnej na skutek odwapnienia. Po pięćdziesiątym roku życia spadek ten jest u większości kobiet dość gwałtowny i może prowadzić do osteoporozy.
Zaproponuj dwa działania, które pomogą kobietom zapobiegać ubytkowi masy kostnej prowadzącemu do osteoporozy. Uzasadnij proponowane działania.
Kości budujące szkielet człowieka są połączone ze sobą za pomocą różnych rodzajów stawów, mających różny zakres ruchów. Na przykład staw barkowy (ramienny) umożliwia ruchy kończyny górnej w wielu płaszczyznach.
Zaznacz poniżej rodzaj stawu, do którego należy staw barkowy.
Za ruchy kończyny dolnej w stawie kolanowym odpowiedzialne są mięśnie antagonistyczne, których lokalizację przedstawiono na rysunku A (widok kończyny od przodu) i B (widok kończyny od tyłu).
a)
Określ, który z mięśni przedstawionych na rysunkach A i B, kurcząc się, powoduje ruch kończyny dolnej przedstawiony na rysunku C.
b)
Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.
Mięsień, którego skurcz wywołuje ruch kończyny przedstawiony na rysunku C, pełni funkcję
Krzywizny kręgosłupa człowieka (lordozy i kifozy) kształtują się stopniowo w rozwoju pozazarodkowym, począwszy od czwartego miesiąca życia. Na rysunkach A i B przedstawiono kręgosłup noworodka (A) oraz kręgosłup człowieka dorosłego (B). Cyframi I–IV oznaczono kolejne odcinki kręgosłupa z wyłączeniem odcinka ogonowego.
Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości przedstawionych kręgosłupów.
Wypełnij tabelę dotyczącą budowy czterech podstawowych odcinków kręgosłupa człowieka dorosłego.
Krzywizny kręgosłupa człowieka (lordozy i kifozy) kształtują się stopniowo w rozwoju pozazarodkowym, począwszy od czwartego miesiąca życia.
Na rysunkach A i B przedstawiono kręgosłup noworodka (A) oraz kręgosłup człowieka dorosłego (B). Cyframi I–IV oznaczono kolejne odcinki kręgosłupa z wyłączeniem odcinka ogonowego.
Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości przedstawionych kręgosłupów.
Na podstawie analizy rysunków porównaj budowę kręgosłupa noworodka z budową kręgosłupa człowieka dorosłego. Podaj jedno podobieństwo i jedną różnicę.
